Jasper Rigole pakt flink uit in de Brakke Grond met ’81 dingen waarvan ik dacht dat ik ze vergeten was’. Voor het eerst kunnen we zelf verdwalen in zijn IICADOM (International Institute for the Conservation, Archiving and Distribution of Other People’s Memories). En passant blijkt de kunstenaar zelf live aanwezig om uit te voeren wat op de voorkant van de krant reeds is vastgelegd en gearchiveerd.
brakkegrond.nl/agenda/jasper-rigole
(een bericht van Topp & Dubio)
Jarenlang heeft Jasper Rigole verzamelingen aangelegd van andermans 8-mm films. Het materiaal heeft hij op rommelmarkten vergaard, met aandacht bekeken, gearchiveerd, gecatalogiseerd, herschikt en uiteindelijk vermalen tot nieuwe filmloops. Persoonlijke herinneringen zijn teruggebracht tot archetypische vormen van collectieve geschiedschrijving. Niets van wat we te zien krijgen is belangrijk. Maar alles is interessant.
Centraal in de tentoonstelling staat het archief zelf. Het staat in de vorm van een 15 meter lange stellingkast als een theatraal uitgelicht gebouw in de theaterzaal van de Brakke Grond. Het is een filmisch decor. Het dak is gemaakt van hout en vormt tegelijkertijd de deksel van het archief. Het archief zelf blijft gesloten. We mogen alleen via de ‘zonnepanelen’ in het platte dak de inhoud bekijken.
De geselecteerde filmopnamen zijn op onderwerp of op cinematografische kenmerken bijeengebracht of uit elkaar gehaald. We zien mensen die liever niet worden gefilmd naast mensen die zichzelf enthousiast portretteren. We zien een ‘loop’ van subtiele aanduidingen van locaties, een verzameling panoramabewegingen en een compilatie beelden van die ene dag in het jaar dat er sneeuw ligt.
Op het filmtableau bekijken we rustig het verschil tussen zonsopgangen en -ondergangen. En tussen jeugdige verveling en kinderpret.
Details van de theatervloer van de Brakke Grond krijgen filmische connotaties en doen vermoeden dat het archief onder de vloer of achter het gordijn nog oneindig verder gaat. De tentoonstelling maakt duidelijk dat je hier niets kunt vinden, maar slechts jezelf kan verliezen.
In een tekstdia’s beschrijft Rigole zijn eigen herinneringen aan het vinden van de herinneringen van anderen. Deze ratelende dia-installatie kennen we nog van de tentoonstelling in het Brusselse Bozar, waarmee hij in 2013 de Young Belgian Art Prize won. Het repeterende geluid bereikt haar climax wanneer de drie diaprojectoren gelijktijdig naar het beginpunt terugkeren. Synchroniteit en herhaling zijn belangrijke thema’s in Rigoles werk en klinken niet alleen in de filmmontages maar ook in de presentatie door.
Overal in de tentoonstelling gonzen filmprojectoren dat het een lieve lust is en wordt het materiaal op de proef gesteld. Zoals hier langs het fileermes van Rigole, waar beschadigde filmstroken onophoudelijke voorbijrazen. Het is een wonder dat alle apparaten in de tentoonstelling nog steeds functioneren. Er is nergens een bordje ‘defect’ of ‘tijdelijk buiten gebruik’ te vinden.
In deze verzameling, die is ingelijst in een soort archieflade, zien we hoe kamelen en repeterende foto’s werden ingezet om reclame te maken voor macaroni…
…en hoe dat bij Rigole weer leidt tot nieuwe associaties en gedachten aan een woestijn van lettervermicelli als natuurlijke habitat voor het kameel dat tot leven komt middels een filmopname uit het archief.
In de laatste projectiezaal zien en horen we hoe historische figuren zoals schrijvers, wetenschappers en filosofen zich tot elkaar verhouden. En hoe deze figuren zijn terug te brengen tot een groepsfoto uit het schooljaar 1935-36 bij het katholieke St. Amandus gesticht. Voor het eerste blijken we niet naar filmopnamen uit het archief maar naar live beelden te kijken. Rigole heeft voor dit schouwspel een filmcamera gebouwd dat elektronisch wordt aangestuurd en synchroon met het gesproken geluid op associatieve gronden op zoek gaat naar de vermoedelijke jongensportretten van de hoofdpersonen. Maar hoe live is live wanneer de bewegingen zijn voorgeprogrammeerd en de bron van de projectie een foto blijkt te zijn …uit het archief van andermans herinneringen?
Jasper Rigole – 81 dingen waarvan ik dacht dat ik ze vergeten was
Nog te zien t/m 31 januari 2016 in de Brakke Grond, Amsterdam.
Leave a Reply