#Safe Passage
Ai Weiwei

Amsterdam had afgelopen week weer een heus kunstspektakel. Kunstenaar en activist Ai Weiwei kwam naar FOAM voor de opening van zijn nieuwe tentoonstelling #Safe Passage. Een tentoonstelling die vooral gaat over de vluchtelingenkampen in Europa, waar Weiwei, zelf ook een vluchteling zoals hij aanstipt in de persconferentie, werk over maakt. Ai Weiwei woont en werkt op het moment in Berlijn en bezocht het afgelopen jaar vluchtelingen kampen in verschillende landen.

Er is al enige tijd discussie over Ai Weiwei, Is zijn werk wel kunst? Zoek hij niet alleen publiciteit door zijn veelvuldige gebruik van sociale media? Maakt hij misbruik van het leed van anderen en is hij bekend niet om zijn kunst maar omdat hij als kunstenaar vast zat in China en vluchtelingen exploiteert?

Digitale technologie en sociale media zijn niet meer weg te denken uit ons leven en dat is wereldwijd. We vinden allemaal overal wel wat van. We zijn meer bezig met het fotograferen en posten van de dingen die we doen dan met wat we doen en/of met wie en waarom we dat doen.

Steeds meer kunstenaars gebruiken het medium of verwijzen er naar. Het is een nieuw medium wat nog volop in beweging is en waar nog niet echt regels voor zijn, het ontwikkelt zich “as we go”… Ook Wei Wei gebruikt dit nieuwe populaire medium in zijn werk. Of en hoe dat ontvangen wordt en de mate waarin iets trending wordt bepalen wij de sociale media gebruikers: ik, jij en iedereen die hem volgen, liken, vrienden met hem zijn en reageren op zijn posts en deze weer herposten.

Dat we daar ook hier in Nederland medeplichtig aan zijn bleek niet alleen uit de drommen mensen voor de deur van FOAM die allemaal naar binnen wilden op de opening om hem te zien en foto’s met hem te maken maar al in de persconferentie. Het moment dat de pers het zaaltje inloopt om naar Weiwei te luisteren gaan we en masse foto’s met onze smartphones maken van de kunstenaar. Hij doet vrolijk mee en maakt tegelijkertijd foto’s van ons.

Het interview zelf blijft steken in wat Weiwei is overkomen in China en wat daar allemaal mis is (foei foei, zie ik het Nederlands vingertje heen en weer gaan) en wat er daar zou moeten gebeuren. Dat #Safe Passage toch vooral gaat over wat er allemaal mis is bij ons in Europa, daar brandt niemand zich aan. Toen het tijd werd voor vragen van de pers waren die er in eerste instantie niet en het kwam maar slecht op gang. Weiwei reageerde alert en scherp: “Wat betekend de arm die fuck you zegt?”: Wei Wei schoof het beantwoorden van de vraag door naar ons de collega’s van de vragensteller, kunnen wij het wellicht verduidelijken. Een collega die ook doceert op een kunstacademie vraagt zijn advies voor haar studenten, die zijn erg onzeker over hoe je kunstenaar wordt, kan hij ze meer zekerheid geven? Hij beantwoordt dat hij momenteel ook les geeft in Berlijn en dat probleem kent van zijn studenten daar. In het Westen zitten veel studenten lekker op terrasjes, genieten van de zon en het leven bestaat uit bier drinken met vrienden. Hij kan ze helaas geen enkele zekerheid geven dat zij kunstenaar zullen worden. Wereldwijd is er van alles aan de hand en komen er nieuwe kunstenaars op omdat ze een artistieke urgentie voelen om daar op reageren en reflecteren. Behalve wat opmerkingen zijn er eigenlijk geen vragen meer, we gaan naar de tentoonstelling. Iedereen loopt achter Weiwei de zalen door waar we wederom foto’s van elkaar maken maar vooral heel veel selfies met Weiwei. Iets wat later bij de publieke opening ook weer de hoofdattractie lijkt te zijn.

Weiwei zal ons ongetwijfeld gebruikt hebben om weer China uit te mogen. Maar onbekend maakt onbemind en als we nooit zijn kunst gezien hadden en hem daarom zijn gaan volgen op sociale media, had niemand zich druk gemaakt dat de goede man het land niet uit mocht. We slaan ons ons op de borst dat het met Weiwei goed is gekomen, dank zij ons. We maken selfies met hem zodat het duidelijk is dank zij wie (wij dus!) hij nu eigenlijk is wie hij is. Wie misbruikt nu eigenlijk wie? We stelden geen vragen over zijn werk, over waar het werk over gaat, de aandacht was vooral op de man en ons zelf. Het Westen geeft zich de nodige publiciteit dat Weiwei nu toch maar mooi “dank zij ons” in vrijheid zijn kunst kan maken. Eigenlijk is Weiwei, zijn kunst, zijn roem dus onze verdienste en dat vieren we.

Weiwei bevraagt onze goede inborst in dit nieuwe werk. Hij geeft zichtbaarheid aan miljoenen andere mensen die ook geen vrijheid hebben. Sterker nog veel ergere problemen! Zij proberen net als Weiwei hun land te verlaten om weer een bestaan te hebben (beter valt nog maar te bezien), om veilig en in vrijheid te kunnen leven en dat aan hun kinderen te kunnen geven. Wat doen we voor hen?

Aan FOAM ligt het niet, ze veroverden niet alleen in Nederland maar zeker ook internationaal een toonaangevende plek in de fotografie. Ze scoren hoge waardering voor de tentoonstellingen die ze presenteren. Ze hebben een flexibele open programmering waardoor ze niet alles dicht timmeren maar er ruimte is om snel in te springen op actuele gebeurtenissen en dat doen ze ook.

Aan Weiwei ligt het ook niet, kunst is zijn medium en dat gebruikt hij voor zijn activisme. Hij is een betrokken kunstenaar en mens die niet alleen zijn media maar ook zijn bekendheid gebruikt om over misstanden te spreken, die zichtbaar te maken en doorlopend onder de aandacht te brengen. Hij wil een dialoog aanwakkeren die we met elkaar zouden moeten aangaan en met betrokkenen. Hij gebruikt de nieuwe technologie, sociale media en selfies niet voor zichzelf maar om ons te bereiken, om toegang tot ons te krijgen.

Als wij niet verder komen dan aandacht te hebben voor Weiwei de bekende kunstenaar en het maken van selfies, we niet de moeite nemen om ons te verdiepen in zijn kunst laat staan in wat hij bespreekbaar maakt, dan is dat alleen onszelf aan te rekenen.

Ai Wei Wei – #Safe Passage
t/m 7 december 2016

Foam Fotografiemuseum www.foam.org
Keizersgracht 609, Amsterdam
+31 (0)20 5516500
info@foam.org

Mon-Wed 10am – 6pm
Thu-Fri 10am – 9pm
Sat-Sun 10am – 6pm

Foto’s met dank aan: Ai Wei Wei, FOAM, Anne van der Weijden, sociale media en het internet.

About Sasha Dees 345 Articles
Verbinder. Wereldburger; Onafhankelijk curator en producent; Focus op Internationaal, Innovatief, Inclusief en Interdisciplinair. Schrijft o.a. voor Trendbeheer, Africanah en ARC Magazine. www.sashadees.com

1 Comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*