Sci-fi liefde en designer baby’s

Sonic Acts 2017

De sci-fi films, boeken, stripverhalen van de laatste decennia komen tot leven in de tentoonstelling The Noise of Being in Arti Amicitiae, onderdeel van het Sonic Acts festival dat deze week plaatsvindt in Amsterdam, en geven een onheilspellende toekomst weer. Of niet?

(Een bericht van Najiba Brakkee)

Het Sonic Act Festival is een thematisch vierdaags event dat focust op de ontwikkelingen in kunst, muziek en wetenschap. Het thema van de zeventiende editie is het geluid van het zijn. De events nemen plaats op de verschillende locaties in Amsterdam. De tentoonstelling The Noise of Being in Arti et Amicitiae, speculeert op dreigende angst dat wij onze huidige menselijkheid verliezen door de voortschrijdende technologisering en geknoei met onze aardkloot. Zijn de sci-fi installaties en sculpturen een leidmotief in deze transformatieve periode?

Deze complexe thematiek wordt op een tot de verbeelding sprekende manier weergeven door vijf internationale kunstenaars: Joey Holder, Justin Bennett, Kate Cooper, Pinar Yoldas en Zach Blas.

Sonic Acts 2017

Bij het bekijken van de veel omvattende presentatie wordt ik als toeschouwer verleid door de werken van Pinar Yoldas om te fantaseren over mogelijke menselijke levensvormen in de toekomst. Yoldas is interdisciplinair kunstenaar, onderzoeker en geleerde. Haar werken ontwikkelen zich binnen de biologische wetenschap en digitale technologieën. Visueel vormgegeven in architecturale installaties, kinetische sculpturen, geluid, video en tekeningen met een focus op posthumanisme, eco-nihilisme, het antropoceen en feministische technowetenschap.

Via haar rijke science-fiction installaties maak je kennis met het idee dat de mens het middelpunt van bestaan is, het antropocentrisme. En gaat ervan uit dat de mens zijn eigen ondergang zal creëren. Tegelijkertijd worden er creatieve mogelijkheden gepresenteerd dat er nieuwe vormen van leven mogelijk zijn. Het posthumanistisch gedachtegoed, het geloof en promotie dat de huidige menselijke vorm gelimiteerd is, komt hier naar boven drijven. In de twee objecten van Pinar Yoldas Kitty Al Artificial Intelligence of Governance (2016) en Designer Baby’s (2013 – 2016) worden deze twee termen verbeeld en laat ze een hypothese zien, dat er nieuwe vormen van leven mogelijk zijn.

Sonic Acts 2017

In een witte ruimte met rood licht worden twee het werken van Yoldas gepresenteerd. Direct in de entree staat een groot ruimtevullend scherm met daarom heen diverse witte rubberen fauteuils. Waarop je kunt zitten zodat je in alle rust met koptelefoon, inclusief lichtgevende oortjes, op je hoofd naar de stem van opperkitten kunt luisteren. Voor het moment dat je luistert wordt je onderdeel van de installatie en een van de kitten.

Sonic Acts 2017

We zijn beland in het jaar 2039. Een kunstmatige intelligentie met de affectieve capaciteit van een kitten heeft het vermogen om van drie miljoen mensen op hetzelfde moment te houden. Dit is een frame uit de video Kitty Al Artificial Intelligence of Governance (2016) van Yoldas. Het roept vergelijkingen op met de Amerikaanse romantische sciencefiction drama Her uit 2013, van Spike Jonze.

Psychologisch gezien is de bovengenoemde frame van de kitten een mooie aanleiding om na te denken wat voor effect de opmerking teweeg kan brengen. De film Her geeft een mogelijk antwoord op het effect van digitale liefde.

[arve url=”https://www.youtube.com/watch?v=Xr7aI0RqtXc”/]

    Boven een scene uit Her, Spike Jonze.

De mannelijke personage Theodore (Joaquin Phoenix) heeft liefdesverdriet, om de pijn te overbruggen wordt hij verliefd op computerbesturingssysteem Samantha. Het geen niet ondenkbaar is omdat zij denkt als een mens en de zwoele stem heeft van Scarlett Johansson.

De twee vormen een “echt paar”: ze maken ruzie, leunen op elkaar en gaan samen picknicken met vrienden. Dat Samantha geen lichaam heeft, is heel lang geen probleem totdat Theodore erachter komt dat hij niet de enige geliefde van Samantha is, maar een van de honderdduizend. Zodra hij daarachter komt, voelt hij zich even bedrogen maar pakt vervolgens zijn leven weer op. Psychologisch gezien is deze manier van trauma verwerking via een derde fictieve persoon gebruikelijk en ook niet eens vreemd. Heeft geeft een constatering van traumaverwerking in het huidige digitaal klimaat weer.

Sonic Acts 2017

Achter het filmscherm, in dezelfde ruimte, is de kamer vullenden installatie Designer Baby’s (2013 – 2016) te zien. Op sokkels worden keramische misvormde embryo’s gepresenteerd in glazen stolpen, beplakt met hologram-achtig plastic folie die de misvormde embryo’s nog een bijzondere uitstraling geven.

Tijdens het bestuderen van de installatie zie ik een scene uit de Amerikaans komische sciencefiction film The Man with Two Brains uit 1983, van Carl Reiner voor me. De briljante hersenchirurg dr. Michael Hfuhruhurr (Steve Martin) komt tijdens een medisch congres in contact met de excentrieke dokter Alfred Necessiter (David Warner), die een methode heeft ontwikkeld om hersenen in glazen potten leven te houden. Hfuhruhurr blijkt telepathisch te kunnen communiceren met de hersenen van ene Anne Uumellmahaye (stem Sissy Spacek) en wordt verliefd op haar. Hij onderzoekt de mogelijkheid om Annes hersenen te transplanteren in een vrouwenlichaam.

[arve url=”https://www.youtube.com/watch?v=YT0CScFzp1o”/]

    Bovenstaand een fragment uit The Man with Two Brains de film waarin Steve Martin met de hersen communiceert.

Het posthumanistiche gedachtegoed wordt in het ontwerp van Designer Baby’s verwezenlijkt. Het laat zien, dat er net als in de film The Man with Two Brains nieuwe vormen van leven mogelijk is. De kans om misvormde embryo’s op een of ander manier toch te laten voorbestaan. Wellicht met de toepassing van genetische modificatie (een techniek die eigenschappen van planten, bacteriën of gisten verandert doordat genen met positieve eigenschappen worden toegevoegd aan een andere organisme). Dit gebeurt al op grote schaal in de voedingsindustrie. Maar in mindere mate bij de mens omdat het ethisch ingewikkeld is. Vonken van angst en nieuwsgierigheid barsten los bij het idee om de mens op deze manier te manipuleren, voor te laten bestaan. Maar is het een vreemd idee als het werkelijkheid zou worden? We vinden de robotmens nu ook al aannemelijk.

Alle goede sciencefiction reflecteert in zijn vooruitblik volop op de actualiteiten, maar het werk van Yoldas gaat ook over grote, tijdloze thema’s als intimiteit, verlangen en het menselijke onvermogen. En het vluchten in fantasie om zo leidraad te hebben, focus op weg naar een nieuwe realiteit.

T/m 26 februari a.s.

Sonicacts.com

About Najiba Brakkee 140 Articles
Najiba Brakkee woont in Amsterdam en werkt op project basis in de kunstwereld als pr-medewerkster en organisator. Zij ziet de kunstwereld als een avontuur en schrijft over alles wat zij onderweg tegenkomt: exposities, ateliers, beurzen en dergelijke. 

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*