Creating the Void @ Pulchri Studio, Den Haag

In de beginscène van 2001: A Space Odyssey – de film van Stanley Kubrick uit 1968 – wordt een kolonie apen wakker en vindt een monoliet in hun midden; een glad zwart rechthoekig object van buitenaardse origine. De apen raken het allereerste ‘kunstwerk in de openbare ruimte’ aan en begrijpen opeens dat een bot een werktuig kan zijn. De film suggereert dat de ontwikkeling van aap naar denkend mens begon met dit ‘Minimal Art’ kunstwerk.

pulchri.nl

De apen gebruiken de verworven kennis om met een paar botten de concurrerende collegae te verjagen, waarna een filmische transformatie van bot tot ruimteschip aangeeft dat de verworven kennis ook voor minder agressieve doelen ingezet kan worden.

Willy de Sauter

De referentie naar de monoliet uit 2001 werd naar verluid door Willy de Sauter gemaakt op de opening van ‘Creating The Void’ bij Pulchri Studio. Waarom de Belgische nestor eraan refereerde is mij enigszins ontgaan, maar het is binnen de context van het project een uitstekende metafoor.

Creating the Void is geen opzienbarende tentoonstelling an sich, maar binnen de context van Pulchri Sudio is het een baanbrekend project, wat hoe dan ook gevolgen zal hebben voor de discussie binnen de vereniging.

Rob van de Werdt

Schilderkundig genootschap Pulchri Studio is gevestigd aan het statige Lange Voorhout en de vereniging richt zich normaliter op de realistische schilderkunst, het traditioneel ambacht en een negentiende, begin twintigste-eeuws ideaalbeeld van de schilderkunst. De vereniging heeft ruim tweehonderd leden die om de zoveel tijd de gelegenheid krijgen een tentoonstelling te maken in één van de magnifieke tentoonstellingszalen van het pand dat ooit door Mesdag werd aangeschaft.

Evelyn Snoek

De afgelopen jaren is er binnen de vereniging een groeiend discours ontstaan over de visie en strategie van Pulchri. Nadat een aantal aspirantleden niet werd toegelaten tot de vereniging, omdat het werk te ouderwets zou zijn ontstond er rumoer onder de leden die zich in hun bestaansrecht voelden aangesproken. Een speciale adviescommissie met zowel voor- als tegenstanders van de inhoudelijke modernisatie van de vereniging moest de ballotagecommissie bijstaan binnen deze moeilijke materie.

Werk van Rik van Hazendonk

Rik van Hazendonk was één van de adviescommissieleden en een voorstander van het meegaan van de tijd. Hij ging iets verder dan alleen advies geven en begon aan de organisatie van ‘Creating the Void’, een tentoonstelling die zich niet richt op het inzetten van verf voor het maken ‘ener schoone beeltenis’, maar op het materiaal zelf.

Willy Sauter en Reinoud van Vught bekijken werk van Reinoud van Vught

Hij selecteerde negen kunstenaars, waaronder slechts drie Pulchrileden. Van Hazendonk zag bij deze kunstenaars een behoefte tot inhoudelijk onderzoek naar het materiaal waarmee ze werken en een reactie op de consumptiemaatschappij waarin we ‘overweldigd worden door een stortvloed aan vluchtige beelden’.

Phlip Peters en Christie van der Haak luisteren aandachtig naar de curator

De tentoonstelling wordt vergezeld door teksten van Suzanne Wallinga, Cathelijne Dapiran en Philip Peters en werd afgelopen zaterdag feestelijk geopend door Arno van Roosmalen die stelde dat als Mesdag nu zou leven waarschijnlijk minimal art of iets vergelijkbaars hedendaags zou maken.

Evelyn Snoek  maakt kennis met Arno van Roosmalen en Mischa Poppe van Stroom

De betrokkenheid van Peters en van Roosmalen is pikant, omdat beiden in Pulchri-kringen met groot wantrouwen worden gevolgd. Peters was lange tijd de artistiek leider van het HCAK (Haags Centrum voor Actuele Kunst) een initiatief opgericht in 1978 als reactie op de Haagse hegemonie van Pulchri.

Stroom en haar directeur van Roosmalen werden kortgeleden in het Pulchri-blad nog aangevallen op het beleid dat in de ogen van menig Pulchri-lid te monopolistisch zou zijn en te weinig aandacht zou hebben voor het ambachtelijke schildersideaal.

Het leidde tot een privaat onderzoek van één van de leden in de jaarverslagen van Stroom en een boze brief in Den Haag Centraal waarin het opsplitsen van Stroom werd geëist. Uiteindelijk vingen de initiatoren bot bij de wethouder van Cultuur van Den Haag, die geen reden zag om de constructie van Stroom aan te passen.

Charl van Ark

Volgens Rik van Hazendonk werd de uitnodiging aan Arno van Roosmalen om de tentoonstelling te openenen dan ook zeker niet door iedereen gewaardeerd, maar was de tentoonstellingscommissie van Pulchri wel heel blij met zijn initiatief om een meer hedendaagse tentoonstelling te realiseren.

Daags na de opening werd een publieke discussie georganiseerd, waarin de tegenstelling tussen de oude en nieuwe Pulchri-garde zichtbaar werd. Een aantal aanwezigen in het publiek uitten hun ongenoegen over het tentoongestelde, waarin zij geenszins de intenties van de makers terug konden vinden. Daarbij vonden ze het vreemd om verf te onderzoeken terwijl er al honderden boeken over waren geschreven: “Met verf moet je een schilderij maken”.

Rik van Hazendonk zelf werd bovendien verweten dat hij dan wel op zoek zegt te zijn in een puur en eerlijk onderzoek naar zijn materiaal, maar ondertussen zijn eigen verf niet eens maakt; “Acrylverf is toch hartstikke kunstmatig!”

Koen Delaere

Aldrik Sluis, die naast van Hazendonk in de adviescommissie zat, bekijkt het geheel met interesse en een open blik, maar vraagt zich tegelijkertijd af of het wel slim is om een hedendaagse koers te gaan volgen. Niet geheel ten onrechte merkt hij op dat het de differentiatie binnen het Haagse veld niet ten goede zou komen: “Ook diegenen die een schilderij willen beschouwen met hun ogen en niet vanuit concepten willen redeneren moeten een plek hebben.”

Stefan Gritsch

Wat er ook gebeurt, ‘Creating the Void’ is in ieder geval een niet meer weg te denken ontwikkeling binnen Pulchri. De minimalistische monoliet is aangeraakt en de vraag is nu of het met botten slaan wordt of dat er een meer vredelievend bewustzijn ontwikkeld zal worden.

Een geruststelling voor de oude garde is wellicht dat de liefhebbers van 2001: A Space Odyssey weten hoe het eindigt; met een sublieme wedergeboorte – in een interieur dat verdacht veel overeenkomsten vertoont met dat van Pulchri Studio.

http://www.pulchri.nl/

4 Comments

  1. Mooi Eelco! Creationisme in de moderne kunst, je moet er maar op komen. Die void heeft nog andere connotaties, maar dat is misschien hier minder relevant. Dat er in Pulchri iets rommelt is wel duidelijk: EX-MÊKH had ook al discussie opgeroepen met “Op Uitnodiging II” waaraan een aantal niet-leden van Pulchri deelnamen w.o. ondergetekende ( zie: http://blogger.xs4all.nl/chmkoome/archive/2008/02/23/355446.aspx ). Het lijkt me wel verfrissend als Pulchri af een toe een meer hedendaagse toon aanslaat, al is het alleen maar om de leden wat actuele context te geven en andersom de hedendaagse kunst in een wat chique omgeving te kunnen zien. In het Gemeentemuseum waar de Haagse kunstenaars ooit hoopten een podium te krijgen is daarvoor niet veel ruimte en als ik de site van de zomerexpo bekijk is dat ook al geen verrijking van het aanbod daar.

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*