Het is nogal zoeken om er achter te komen wat er nou eigenlijk gebeurt in de Havana Biënnale. Wi-Fi in Cuba is niet overal toegankelijk en online opzoeken wanneer je aankomt is een opgave. Voor ik vertrek probeer ik uit te zoeken wat er allemaal te doen is zodat ik een programma op mijn telefoon heb, afspraken maak met wie ik wil ontmoeten en niet afhankelijk ben van Wi-Fi.
Gelukkig maar, voor de toegekende perspas en informatie over waar wat wanneer plaats vind wordt ik (net als vele anderen begrijp ik later) van het kastje naar de muur gestuurd. De pas en persinformatie is nergens te vinden en een gedrukt programma, brochure of flyer voor pers of bezoekers ook niet. Er is blijkbaar een persoon in CAC Wilfredo Lam die een uitdraai heeft en, als je die kan vinden, mag je daar een foto van maken… ik vind uiteindelijk iemand die een foto op telefoon heeft waar ik dan weer een foto van maak. Na een aantal dagen hangt er een plattegrond in het CAC die zo vol met stipjes staat dat er geen touw aan vast te knopen is en een foto maken van deze plattegrond is onbegonnen werk (ik heb het nog oprecht geprobeerd).
Geen budget maar samenwerking tussen 7 curatoren met 83 internationale kunstenaars, en fondsen in de landen waar zij vandaan komen, in het hoofdprogramma. Voeg daar een enorme lijst van andere activiteiten aan toe georganiseerd door derden, open studio’s, tentoonstellingen in galeries en musea, publieke activiteiten zoals de installaties en sculpturen op de Malecon en voor het eerst in de geschiedenis van de Biënnale programma’s in andere steden et voilà: de constructie van wat mogelijk is… de dertiende biënnale is een feit.
De werkcultuur in Cuba is een andere dan die van ons in het Westen, dat is even wennen. Soms danig irritant en frustrerend maar ook verfrissend. In standje flexibel en met het advies om door de stad te lopen en uit te kijken naar XIII Bienal de la Habana banners gaan we op pad.
When in Rome do as the Romans do… naar de openingen want die zijn gratis en voor iedereen toegankelijk dus daar gaat iedereen, kunstenaars, curatoren en andere kunst professionals die je zou willen ontmoeten heen.
Verder moet je de context van de werken die je ziet er zelf bij bedenken want de uitleg over de tentoonstelling en werken is er summier of niet (overigens was dit toen ik er tien jaar terug was, wel het geval). In sommige gevallen ontbreken ook de naam van de kunstenaar en titel van het werk. Dan denk je een potlood heeft iedereen dus schrijf het dan gewoon op de muur maar dat is een voorbeeld van westerse logica die hier niet opgaat.
Hebben wij de Kunst verheven tot iets exclusief elitairs dat we “branden” tot dusdanige obscene economische waarde dat het een kluis of “tempel” behoeft, in Cuba geniet gewoon iedereen van de kunstwerken en de interactie met de werken is ongelooflijk. Het publiek in Cuba van jong tot oud doet het zonder context of uitleg, ze reageren gewoon emotioneel en impulsief op alle kunstwerken. Ze hebben geen naam van een kunstenaar of een titel nodig, een kunstenaar is net zo belangrijk, of niet, als de vuilnisman die hun vuil ophaalt, de medewerker bij een bank, of metselaar die hun huis bouwde en die namen kennen ze ook niet. Het gaat om het werk en wat het met ze doet!
Het publiek praat, lacht, gilt en zit overal aan. In het westen krijgen wij die in de kunst werken direct een hartaanval van dit in onze ogen “respectloze” gedrag. Zo zal er geen museum zijn bij ons in het Westen die het echtpaar in de foto zo interactief laat zijn met een werk maar hier wel (de vrouw liep met bebloede vinger vanwege het prikkeldraad weg).
Ik ben jaloers, wat een feestje, deze mensen houden zielsveel van kunst, het is echt onderdeel van hun dagelijks leven en echt voor en van iedereen. Ik wordt er blij van. Is dit niet wat kunst zou willen en moeten zijn?
Binnenkort….
Galerie tentoonstelling
Grafisch atelier.
Studio bezoek bij jonge kunstenaar.
Jong geleerd is oud gedaan.
Nederlandse deelname:
Alexandra Valkenburg, de Nederlandse ambassadeur in Cuba, en haar man Menno zijn enthousiaste kunstliefhebbers en bezoeken alle activiteiten van de kunstenaars uit Nederland, zoals hier met kunstenaar Inti Hernandez.
Inti Hernandez is geboren en getogen in Cuba waar hij zijn BFA en MFA haalde. Hij is een alumni van de Rijksakademie in Amsterdam waar hij nog steeds woont. Hij werkt zowel in Nederland als in Cuba en wordt vertegenwoordigd door Galerie Ron Mandos. Hernandez werkt vanuit de filosofie dat het leven een constante flow van energie is. Zijn vraag is niet “What can I pick out of this flow of energy to my personal liking and benefit?” maar, “What could I contribute to this flow of life that is still missing?” Hij gelooft dat door dit te beantwoorden je vanzelf ook terug krijgt wat je nodig hebt. De werken die hij maakt zijn beïnvloed door architectuur en industrieel ontwerp.
Antonio Jose Guzman i.s.m. Iva Jankovic: The Supreme Exodus (Exodo Supremo)
Het werk van Guzman, die zijn carrière begon als journalist, heeft altijd een diepgravend onderzoek als fundament. Met zijn DNA als uitgangspunt doet hij sinds 2011 onderzoek in de diverse gebieden van zijn afkomst (Europa, Noord en Zuid Amerika, Afrika en Azië). Gedurende de looptijd presenteert hij werken die relateren aan het specifieke onderzoek in een serie tentoonstellingen en/of performances.
In de XIII Bienal de la Habana zien we het werken uit het actuele onderzoek/project: The Supreme Exodus, een samenwerking met Iva Jankovic. Guzman is geïnspireerd door de recente geschiedenis van migratie in Latijns-Amerika. Ook hier refereren de werken naar het grafische beeld van zijn eigen DNA, onderzoek naar textiel, Yoruba en specifiek in dit project migratie vanuit Venezuela. Hij onderzoekt de verschillende zienswijzen over sociaal-culturele identiteit en migratieproblemen.
Alydia Wever i.s.m. Glenda Heyliger, Ryan Oduber en Kevin Schuit: Anthropical
Wever is van oorsprong choreograaf en danser. Na haar studie dans in Amerika vestigde ze zich weer op haar geboorte-eiland Aruba. Hier werkte ze, naast haar werk als autonoom kunstenaar, samen met haar moeder die een balletschool heeft. Sinds vorig jaar woont en werkt ze in Utrecht.
Anthropical is een work in progress waarin Wever haar culturele wortels en het spirituele leven in het Caribisch gebied onderzoekt in dans, performance, installatie en video. De koloniale verbinding met Nederland wordt vertegenwoordigd door een troon: de westerse uitvinding het toilet. Een, naar ik later begreep van de kunstenaars, gecensureerde versie van Anthropical was te zien in de Nationale Bibliotheek Jose Marti in Havana. Naast de drie kunstenaars werkte Wever met de dansers Eva Croes, Orwin Gomes en Kevin Gumbs en lokale Cubaanse dansers.
De dertiende Havana Biënnale vond plaats van 12 april t/m 12 Mei, 2019.
Meer zien? Youtube.com/results?search_query=XIII+bienal+de+la+habana
De Havana Biënnale heeft een catalogus te verkrijgen bij:
Centro de Arte Contemporáneo Wifredo Lam
San Ignacio 22, esquina a Empedrado
Plaza de la Catedral
La Habana Vieja, Cuba
contactobienal@wlam.cult.cu
www.bienalhabana.cult.cu
Tijdens de biënnale kwam ook de 3e editie van Cutting Edge Art in Havana uit met daarin beknopte informatie en contactgegevens van 100 kunstenaars en instellingen.
Met dank aan:
Mondriaanfonds (deze trip was een uitgestelde research reis); Sharelly Emanuelson (accommodatie); foto’s Guzman door Jenny Sanchez Martinez; overige foto’s door Sharelly Emanuelson.
Leave a Reply