Gerhard Richter @ Tate Modern (en nog een beetje Tacita Dean)

Uw nederige trendbeheerreporter heeft als voordeel dat hij ook een bijbaantje heeft bij een Haags initiatiefje en in die hoedanigheid met Stroom mee mocht op excursie naar Londen voor een intensieve kennismaking met verschillende tentoonstellingsplekken.

tate.org.uk/modern/exhibitions/gerhardrichter/default.shtm

Ook de Tate Modern werd bezocht. Dankzij de internationale status van Stroom werden we onthaald door een curator van de Gerhard-Richter-tentoonstelling, die ruim de tijd nam om de werkelijk niet te missen tentoonstelling toe te lichten.

Plaatsjes schieten was er helaas niet bij, want daar houden ze niet van in de Tate.

‘Dan geen aandacht op Trendbeheer’ is het devies van de oppertrendbeheerder, maar dit is een tentoonstelling die te veel de moeite waard is om te laten schieten.

De reden dat fotografie niet mag, zou voortkomen uit copyrightissues in verband met de vele bruiklenen.
Het is dan wel heel verbazend dat de plaatjes van elk werk te downloaden zijn op www.gerhard-richter.com. Daar is niet alleen elk werk van de Duitse meester terug te vinden, maar er kunnen ook selecties bekeken worden van elke Richter tentoonstelling, inclusief die in de Tate.

Maar goed, er zal wel een logische verklaring voor zijn.

Richter is bekend van grote abstracten..

..en blurry fotorealisme. Meestal gaat daar de aandacht naar die twee,..

..soms aangevuld met zijn monochrome grijze werken, die als een soort verbinding fungeren.

In de Tate is er voor gekozen om een veel breder pallet aan werk te tonen en dat geeft direct een ander beeld.

De tentoonstelling is redelijk chronologisch opgebouwd, beginnend met het allereerste officiele schilderij.

Richter houdt daar wel van. Zijn ‘Catalogue Raisonné’ bestaat bijvoorbeeld uit een chronologisch overzicht van zijn werk met daarin al zijn werk op eenzelfde schaal afgebeeld en zijn website is op vergelijkbare wijze opgebouwd.

Wat opvalt bij het bezoek aan de Tate is de enorme variatie aan uitgangspunten en schilderkundige oplossingen. Weg is het eenzijdige beeld van de schilder met de grote rakel die, of gebruikt wordt om fotografische beelden te blurren, of ingezet wordt als alternatieve kwast voor de grote abstracten.

Richter komt in de Tate over als iemand die continu op zoek is naar nieuwe manieren om de beelden die in zijn leven de revue passeren een plek te geven binnen zijn oeuvre.

Richter is een naoorlogse Duitse schilder en het gevolg is dat er vaak veel nadruk wordt gelegd op de verwerking van het WWII oorlogstrauma in zijn werk.

Zo hangen er bij binnenkomst schilderijen met bombarderende Duitse en geallieerde vliegtuigen en is speciaal voor de tentoonstelling een reproductie op ware grote gemaakt van ‘Onkel Rudi’.

Het echte schilderij bevindt zich in Tjechië en loopt dankzij een rare rechtszaak het risico in beslag genomen te worden in het buitenland.

Hoewel er al veel over de beste man geschreven is, is hijzelf blijkbaar erg zwijgzaam en laat weinig los over de oorspronkelijke motieven. Dus speculeer ik bij deze maar voorzichtig dat Richters onderwerpen helemaal geen politieke of historische duiding hebben, maar slechts door hem opgepikt worden uit de catalogus die het leven hem biedt.

Het is niet onlogisch dat er in het Duitsland van na WWII zware beelden voorbij kwamen in de tijdschriften en kranten die Richter als basis gebruikte. Wellicht is de keuze voor ‘donkere trauma’s’ eerder ingegeven door het gemiddelde aan beschikbare informatie, dan aan een eigen bewuste keuze.

De curator van de tentoonstelling gaf in haar rondleiding ook aan dat sommige werken met zeer verschillende thema’s, afgeleid waren van afbeeldingen uit één magazine, soms zelfs op dezelfde pagina. Dit suggereert een zekere nonchalance in beeldkeuze en dat is eigenlijk wel fijn.

In al het werk is wel heel sterk een onderzoekende schilder terug te vinden, eentje die met verschillende gereedschappen en onderwerpen aan de slag gaat om tot een ‘nieuw soort schilderij’ te komen.

In het werk is zowel de frustratie als de uitdaging te proeven en is naast het succes..

..het falen zichtbaar.

Het is in zekere zin een opluchting dat niet elk schilderij een meesterwerk is geworden.

Er hangen een aantal draken van schilderijen,..

..maar gek genoeg lijken deze slechts bij te dragen aan de kwaliteit van het gebodene. Van een schilder die niet alleen een meester, maar ook een mens blijkt te zijn.