Een viertal jaar geleden opende in Elsene, een wijk in Brussel, Maison Particulière. Een vereniging zonder winstoogmerk die het tonen van kunstwerken als doel had. Dat deze vereniging anders zou zijn dan menig vereniging die met het zelfde oogmerk wordt opgericht, werd duidelijk toen de New York Times in haar artikel over het bruisende kunstleven in Brussel uitgebreid bij deze organisatie bleef stilstaan.
Het vernuft van Maison Particulière zit hem namelijk in de bestuurders, de oprichters en hun doelstellingen. Een groep welgestelde collectioneurs –mecenassen genoemd- die (gevoed door het verdwijnen van het museum voor hedendaagse kunst in Brussel, het grote aantal hoogwaardige galerieën in diezelfde stad, de vele kunstenaars, de dichtheid topcollecties in Vlaanderen) besloten het heft in eigen hand te nemen. En zo geschiedde; Een prachtig pand, in het nog mooiere Elsene, werd de ‘speelplaats’ waar deze verzamelaars aan de gang gingen met hun collecties.
Dat een huis met hoogwaardige kunst inkleden niet automatisch tot hoogwaardige exposities leidt, is een gegeven waar de verzamelaars zich terdege van bewust zijn. Er wordt dat ook niet gesproken in termen van ‘tentoonstellingen’, ‘exposities’ of iets in die trant, maar men spreekt hier over ‘accrochages’; wat in het Frans zoveel betekent als ‘botsing’, ‘conflict’ en met iets meer fantasie opgevat kan worden als ‘dialoog’.
Een verstandige en terechte keuze die de opzet duidelijker kadert, de ambitie tempert en eer doet aan hetgeen dat getoond wordt. Wat getoond wordt is namelijk niet zozeer het individuele kunstwerk, maar de ruimte met haar meubels, haar boeken en de prachtige tuin. Wat verteld wordt gaat dan ook niet zozeer over het kunstwerk, of over de kunstenaar, en een conceptuele of didactische expositie is het al helemaal niet. Er wordt vooral het verhaal van een collectie en haar verzamelaar(s) verteld, een verhaal dat veel wegheeft van het verhaal dat verteld wordt op beurzen en veilingen. Een bedenking die wellicht te maken heeft met het onderwerp van deze tentoonstelling ‘Obsessie’.
Obsessie de “aandoening die eigen is aan kunstverzamelaars”, zo valt te lezen in de brochure, wat wellicht de reden is voor de leegheid die deze grootse werken naast elkaar tentoon spreiden. De expositie vertelt weinig meer dan het verhaal van een collectioneur en een verzameling. Het gaat over wat er gebeurd met de werken nadat ze gekocht zijn door de verzamelaar. De ‘accrochage’ vindt uiteindelijk echt plaats wanneer er een kunstenaar wordt uitgenodigd om enkele werken naast de werken van de verzamelaars te hangen.
Zo ook in de ‘accrochages’ Obsessie, waar Gérard Garouste uitgenodigd is om als een ‘verzamelaar’ tussen de The Ekard Collection en de collecties van: Chris en Lieven Declerck, Hélène David-Weill en de bezielers van Maison Particulière: Myriam en Amaury de Solages, te struinen, werken te kiezen en deze samen met zijn werken op te hangen. Zijn echtgenote Elizabeth Garouste heeft vervolgens meubels toegevoegd aan het geheel.
De thematische ordeningen die hieruit zijn voortgekomen, zijn uiteindelijk bijzonder vlak en stoppen bij het plaatsen van meubels die in kleur overeenstemmen met de werken, het ordenen van kunstenaars die uit dezelfde regio komen, of in hetzelfde medium werken en het plaatsen van ‘ronde werken’ naast werken waar ook ronde vormen in voorkomen (zie de kamer van Michel François en Wim Delvoye) en dergelijke ordeningen meer.
Deze bedenking kan echter nog wel wat gerelativeerd worden; Maison Particulière is een private woning die haar deuren opent voor een publiek en het de kans geeft om collecties te ontdekken die normaal achter gesloten deuren zitten. En wanneer dit het geval is, wanneer wij worden uitgenodigd bij de verzamelaars thuis horen wij dan te zeggen “wat aan je muur hangt is mooi, maar de samenspraak ontbreekt”? Waarschijnlijk niet. Het is dan ook goed om te accepteren dat topwerken soms ook gewoon goed bij een kastje passen, inderdaad ook in een boekenkast geplaatst kunnen worden (zoals het werk van Borremans en Neo Rauch) of overeenstemmen met het meubilair dankzij de kleurovereenkomst. Hoewel de vrijheid waarmee omgesprongen wordt met de werken noemenswaardig is, smaakt het wel een beetje wrang als je ziet hoe er met zoveel betekenisvolle werken zo weinig verteld wordt.
Benieuwd dan ook naar de volgende expo ‘Iconisch’ die 23 april opent en loopt tot 5 juli. Een expositie waar getracht wordt de tijdgeest te ontrafelen en de semantische functie van het icoon in vraag gesteld wordt door ‘oude’ en ‘nieuwe’ werken naast elkaar te plaatsen. Pierre & Gilles zijn de kunstenaars die ‘botsen’ met kunstenaars als Pierre Bismuth, Pieter Coecke Van Aelst, Douglas Gordon, Mathieu Ronsse en vele, vele anderen.
- Foto Amaury de Solages
De inkomhal met helemaal links een ‘kevercocon’ van Jan Fabre, en tegen de muur werken van voornamelijk Aziatische kunstenaars: een werk van Ophélie Asch, Akiyama Yo, in het midden een ‘drieluik’ van Garouste met daarvoor een meubel van Elizabeth Garouste en daarnaast een werk van Shouchiku Tanabe.
Een plasma met een werk van de Israëliër Michal Rovner.
Nog meer ‘bewegende schilderijen’ in de vorm van plasmaschermen aan de muur. Ditmaal van de hand van Jitish Kallat.
Verder in de hal links een werk van Michel François met daarnaast een werk van Richter, de eerste ‘toppers’ waar er nog vele zullen volgen.
De bibliotheek waar tussen de boeken zomaar een Neo Rauch staat naast een sculptuur van Garouste.
Een schap verder staat een Borremans te pronken.
En een animatie van Nathalie Djurberg & Hans Berg.
De bibliotheek geeft mooi de sfeer weer. Een bank, een kan met water en glazen (help jezelf) en een waxinelichtje voor de sfeer.
Mochten de werken die op het gelijkvloers getoond worden al indrukwekkend zijn, de eerste en tweede verdieping doen zeker niet onder.
Zie hier, een Polke.
Polke in detail.
- Foto Amaury de Solages
Met aan de andere muren werk van Lionel Estève, Alvin Booth, Arman en Claude Viallat.
Sterling Ruby, let ook op de bijpassende meubels.
Twee schilderijen: Giorgio de Chirico links en daarnaast Jean Hélion.
Een tafel van Elizabet Garouste waar op een sculptuur van Takayuki Sakiyama geplaatst is, met daarboven een tekening van Francesco Clemente. In eerste instantie een wat rare combinatie, of ‘accrochages’, maar bij nader inzien lang zo gek nog niet. De niets vermoedende kijker zou wellicht denken dat het om een installatie van één kunstenaar gaat.
Een werk van Barbara Nanning, die momenteel ook in het Gemeente Museum Den Haag tentoonstelt.
Sandro Sia, een hangend werk van Chiharu Shiota en een sculptuur van Garouste.
- Foto Amaury de Solages
Een salon met werk van Michel François, Wim Delvoye, François Rouan en een sculptuur van Garouste.
Twee prachtwerken van Michel François, de ene van brons, de ander van dibond.
En door naar de tweede verdieping.
- Foto Amaury de Solages
Rode werken rode meubels. Tal R op links, Chiharu Shiota in het midden en rechts wederom een Armand.
detail: Armand Accumulation de tubes de huit couleurs (1989).
Met in de andere hoek Navid Nuur naast een video van Guido van der Werve (op de foto de aftiteling van Nummer zeven. The clouds are more beautiful from above).
Blijkbaar ook in The Ekhard Collection Volkskrant Beeldende Kunst Prijs laureaat Levi van Veluw naast Ophélie Asch.
Jonathan Meese, wederom met bijpassend meubilair.
Op de derde verdieping wordt ook wat subliem naakt getoond, niet echt harde porno, hooguit de ets van Hans Bellmer in ‘de darkroom’ kan als aanstootgevend ervaren kan worden.
Deze verdieping is mede dankzij deze duidelijkere thematisering een van de interessantere delen van het huis.
Een performance van Vanessa Beecroft die ze in 1999 opvoerde in het Sydney Museum of Contemporary Art. Rechts een werk van Sophie Calle, met daarnaast een Broodthaers.
De Broodthaers in detail.
Links een werk van Helmut Newton en rechts een zelfportret van John Coplans.
- © Amaury de Solages
In het midden twee werken van Garouste, daartussen een sculptuur van Johan Creten en rechts een schilderij van Thierry de Cordier met daarvoor een sculptuur van Rachel Kneebone.
Een fragment van de film van Nicolas Provost. In dezelfde ‘darkroom’ een ets van Hans Bellmer die helaas niet te fotograferen viel.
Obsessies loopt nog tot 29 maart in Maison Particulière in de Kasteleinsstraat 49 te Brussel. Voor meer informatie Maisonparticuliere.be/nl/maison-particuliere.html
Geweldig – en vooral dan de fel realistische enscenering. Ik herinner me een bezoek aan niet nader genoemde liefhebber waar gewoon Richter achter de TV hing, zon oude resuachtige glasbak, boven de enigszins verschoten bank Nitsch en naast de kapstok wat Forgs. Precies zo – bij de mensen thuis – lijkt men hier zijn werken te delen. Minder museaal misschien, maar verschil met veel galeries is – vermits geen solo – dat daar de zitjes, de schemerlamp, de bijzettafel ontbreken. Wat rest na lezing van je verslag is een enorm beursgevoel maar tegelijk trek om het in het echt te gaan bekijken.
Zeker de moeite om het echt te bekijken. Hoewel deze expo inderdaad het ‘beursgevoel’ wat voedt, geloof ik dat dit lang niet altijd zo is in Maison Particuliere. Laten we daarom ook Iconisch afwachten, ben daar zeer benieuwd naar!