Beter laat dan nooit

Het is al een jaar geleden en u heeft het waarschijnlijk gemist, want er was nauwelijks ruchtbaarheid aan gegeven, maar op zondag 26 november 2023 vond in voorheen Tent de boekpresentatie plaats van het langverwachte vierde deel van de door uitgeverij Duo Duo gepubliceerde reeks over de oudere Rotterdamse cv-kunstenaar.

[Een bericht van Sissingh]

Het eerste exemplaar met de prozaïsche titel ’Inspiratie? Welnee. Hard Werken!’ werd in het kleinste zaaltje van voorheen TENT door uitgever Aad Speksnijder uitgereikt aan hulpmecenas Wim Pijbes. Dat zag er ongeveer zo uit:

Wat een dik boek zult u denken, maar dat komt omdat Wim Pijbes bij gelegenheid een unieke, nu al antiquarische cassette met alle vier delen uit de serie in ontvangst mocht nemen. Wim had de drukkosten gefinancierd en voor wat hoort wat. Alles van waarde heeft een prijs. In zijn dankwoord sprak Pijbes de verwachting uit dat in de toekomst nog vele delen aan deze mede door het CBK geïnitieerde reeks zullen worden toegevoegd, maar dat lijkt, net als overigens diens kledingkeuze, een wat overmoedige uitspraak van de ambitieuze Droom en Daad functionaris. Het heeft er eerder alle schijn van dat met dit vierde deel aan dit langlopende project een moeizaam einde is gekomen. Los van de hoogbejaarde status van de stakeholders zijn er nogal wat praktische bezwaren die hiertussen staan. U moet dan denken aan de precaire toekomst van het CBK, de uitgeverij, het boek, de kunst in het algemeen en die van de Rotterdamse kunst in het bijzonder, want met de door gentrificatie gedreven razendsnelle afname van voor de kunst beschikbaar leegstaand vastgoed is de ooit zo bloeiende lokale beeldende kunst in rap tempo aan het verdwijnen.

Vòòr mij had kunstschilder Olphaert den Otter plaatsgenomen. De erudiete colorist was zich zo te zien al aan het warmlopen voor een krachtig protest tegen de door velen voorspelde hernieuwde financiële kaalslag, die de kunstwereld zou staan te wachten. Zelf denk ik dat dat voorlopig wel mee zal vallen, want ik lees niet anders dan dat de lokale provinciale kunst extra steun kan verwachten, dus dan zitten we wel goed hiero met al die uit Brabant geïmporteerde kunstenaars die de boel op ludieke en carnavaleske wijze met zelf gestookte spiritualiën aan de gang houden. Overigens werd ik vroeger toen ik mij nog beroepsmatig in kunstkringen begaf regelmatig voor deze sympathieke pre-raphaeliet aangezien. De man is kennelijk mateloos populair en de messiaanse verwachtingen bij het kunstpubliek zijn zo hoog gespannen dat een vergissing snel gemaakt is. De wil tot kunst is blijkbaar zo sterk dat tegen beter weten in al snel ieder kritisch onderscheidingsvermogen verdwijnt en de toeschouwer subiet door de slappe knieën zakt.

Ik had eerst nog overwogen deelname aan het project te weigeren. Als niet-Rotterdammer (ik ben Haagse diaspora) die ook nog in Amsterdam heeft gestudeerd heb ik mij nooit zo verbonden gevoeld met de lokale kunstenaar. Ik ben misschien ook wel helemaal geen kunstenaar. Bovendien is de volgende keer dat ze na dit boek over je schrijven een necrologie in de Havenloods. Als ze je al niet vergeten zijn. Uiteindelijk heb ik braaf meegewerkt en door Rick Messemaker een stemmig portret in grijstinten laten maken en mij onderworpen aan een ondervragin door de CBK directeur. Een diepte interview is het niet geworden en ik moest bijna de hele tekst herschrijven, maar het moet maar. Die titel was wel even slikken. De hard werken mythe is immers al zolang passé. Toen ik naar Rotterdam kwam zat de halve stad in de bijstand. Mijn generatiegenoten waren in mijn herinnering juist meer van het ne travaillez jamais, maar dan met behoud van uitkering. Ni patron, ni maître. Kunst als alibi voor een gratis leven.

De oubollige titel van het boek staat zo symbool voor alles wat er mis is aan de Rotterdamse kunst: een drabbig voortborduren op wat al geweest is en een krampachtig vasthouden aan oude vormen en gedachten, met name natuurlijk het idee dat er überhaupt zoiets als kunst mogelijk is. En dan vooral kunst die in al lang afgeschreven gemeentelijk vastgoed onder tochtige omstandigheden tot stand is gekomen. Je ziet dat nu ook weer bij dat kluitje kunstenaars van de Keileweg. 40 jaar lang op elkaars lip zitten bij de free lunch en er dan achter komen dat de wereld je niet nodig heeft. Creatief afgetroefd door de AI gedreven Photoshop van een reclamebureau, hoe triest is dat.

Maar liefst 50 kunstenaars geboren in de jaren vijftig waren voor het boek geselecteerd. Daarmee was het zaaltje meteen halfvol en omdat ook menig geportretteerde kunstenaar uit één van de eerdere delen was komen opdagen werd het al snel een beetje benauwd. De gemiddelde leeftijd van het gezelschap schat ik zo op 93 jaar, maar ondanks al die levenservaring was er maar één prangende vraag die de aanwezigen leek bezig te houden: is er na afloop een borrel?

Natuurlijk was er na afloop een borrel.

Chroniqueur van de underground Ben hield het bij één glas.

Onmisbare steunbeer van de Rotterdamse kunst Herman met zijn ingepakte exemplaar van het boek.

En de boeken werden tegen gereduceerd tarief te koop aangeboden. Daarvoor bent u helaas te laat, maar haast u naar de boekwinkel nu de BTW nog laag staat. Leuk als geschenk voor uw kunstminnende vrienden en bekenden. Fijne dagen ook.