Etalagegalerie Inkijk (1999 – 2017)

Henriëtte van ‘t Hoog: Fold, 2005.

Sinds eind 1999 toont Etalagegalerie Inkijk ruimtelijke en installatiekunst in de Amsterdamse metrostations Wibautstraat, Weesperplein en Waterlooplein, in het zicht van duizenden passanten per dag. Natuurlijk heeft lang niet iedereen tijd en/of aandacht voor het getoonde, maar de paar procent die dat wél heeft is goed voor publiekscijfers waar menig ‘gewone’ galerie alleen maar van kan dromen.

Sonja Karle: Tijdnood of De Vis Van Morgen, 2007 (foto Matthijs Muller).

Het begon toen Loes Diephuis aan het Gemeentelijk Vervoerbedrijf (GVB) vroeg of ze in een leegstaande ruimte in de publiekshal van metrostation Wibautstraat haar eigen beeldende werk mocht tonen. Het GVB zag een kans om iets aan de verloedering van het station te doen en Loes kreeg de sleutel. Na enige tijd toonde ze ook werk van bevriende kunstenaars en toen zich ook geïnteresseerden van buitenaf begonnen te melden kreeg Etalagegalerie Inkijk langzaam steeds meer vorm.

Lenneke van der Goot: Zwever, 2008.

In 2006 kwam het verzoek om een tweede filiaal te openen in metrostation Weesperplein en niet veel later een derde in station Waterlooplein. Net als bij Wibautstraat ging het om (winkel-)ruimtes die het GVB ‘om-niet’ aanbood omdat ze wegens in het verschiet liggende renovaties en onderhoudswerkzaamheden niet meer te verhuren waren.

Herman Lamers: Through The Looking Glass, 2008 (foto Ernst Moritz).

Loes haalde haar partner – schrijver dezes – erbij en Inkijk werd een Polderlicht-project.
Verandering 1: een wat gestroomlijndere aanpak en meer kwaliteitsbeheersing.
Verandering 2: een bij het GVB bedongen vaste onkostenvergoeding voor de kunstenaars.
Sindsdien zijn om de twee maanden, steeds in één weekend, drie nieuwe solo-exposities ingericht. En dat telde aardig op, want inmiddels zijn er zo’n tweehonderd tentoonstellingen van bijna evenzoveel kunstenaars te zien geweest, met ruimtelijke en installatiekunst in allerlei stijlen en een enkel uitstapje naar performancekunst.

Een weeklang elke dag een andere performance van Atelier Seva: Loving You, Leaving You, 2008.

Exposanten meldden zich zelf aan of werden gescout bij kunstenaarsinitiatieven en eindexamenexposities en op kunstwebsites zoals deze, waarbij de selectie verliep op basis van onze persoonlijke voorkeuren en een steeds beter gevoel voor wat ‘werkt’ in zo’n metrohal. Dus geen al te conceptuele en/of minimale kunst maar grote, liefst kleurrijke sculpturen of installaties die naar des reizigers blik lonk(t)en. Hoewel dat nooit een harde eis is geweest, nam menig exposant de onorthodoxe locatie als uitgangspunt voor een nieuw site specific werk.

MMC Schobbe: zonder titel, 2009.

Na vele jaren van uitstel en aanpassing van plannen is GVB nu dan toch echt begonnen met de renovatie van de publiekshallen van alle metrostations aan de Oostlijn. Metrostation Waterlooplein is inmiddels twee maanden dicht, halverwege december volgt Wibautstraat en medio 2017 Weesperplein. Na de renovatie komen we niet terug, de vrijgekomen ruimtes worden gesloopt of gegund aan de zoveelste AKO of Albert Heijn-to-fucking-Go.

Stil Buitenruimtes: Zee van Plastic, 2009.

Door de jaren zijn de Amsterdamse metrostations steeds schoner en veiliger geworden. Dat daarmee de rol van de Inkijk in de strijd tegen verloeding enigszins is uitgespeeld, dat zien wij zelf ook wel in. Maar dat neemt niet weg dat het verdomde jammer is dat drie unieke expositieplekken verdwijnen, zowel voor kunstenaars die het een uitdaging vinden om in een metrostation te exposeren (en dat zijn er nogal wat) als voor de reizigers die zich elke keer weer blij verrast toonden (idem). Voor ons persoonlijk voelt het einde van dit zeer langdurig gebleken ‘tijdelijke’ project een beetje als het eind van een tijdperk.

Mark Bain: Bass_Line, 2009. Visualisatie middels laserstraal van de trillingen die de onder de galerie door denderende metrotreinen veroorzaken.

Hoewel we dus nog enkele maanden te gaan hebben in station Weesperplein, nemen we aanstaande zondag 11 december ‘officieel’ afscheid op de locatie waar Etalagegalerie Inkijk in 1999 is begonnen en die ons daarom het meest dierbaar is: metrostation Wibautstraat. We zetten van 15.00 tot 20.00 uur de (zij-)deur open, schenken een drankje en halen herinneringen op. Iedereen die ooit bij ons heeft geëxposeerd heeft inmiddels een uitnodiging ontvangen en ook de toevallige passant (lees: ons publiek) is welkom. En ook tegen u, waarde lezer, zeggen wij: wees welkom! U vindt ons aan de kant van ingang Vrolikstraat.

Ronald de Ceuster: Multiple Grid, 2010.

Tot slot: bij wijze van terugblik hebben we een brochure (21 x 28 cm) laten drukken met daarin ruim negentig kleurenfoto’s. Voor alle exposanten hebben we een exemplaar klaarliggen. Overige geïnteresseerden krijgen het boekje in een stevige envelop thuisgestuurd voor slechts 6 euro. Hebben? Stuur even een mailtje en we berichten u hoe te betalen. Maar wacht niet te lang want de voorraad is beperkt…

Gastcurator Jan Theun van Rees liet drie Amerikaanse kunstenaars overvliegen, één per Inkijk-filiaal, voor een simultaan-expositie met een overkoepelend thema. Hier de bijdrage van Timothy Frerichs: (T)HERE, 2010.

Marja Kennis: Casting Life. Creating Life, Unidentified Species, 2011.

Robert Roelink: Falling Humanity, 2012.

Paul Baartmans: To See Or Not, 2012.

Tim Hoefnagels: zonder titel, 2013.

Bas Peeters: Daar Komen De Russen!, 2013. Geïnspireerd op de aanvankelijke dubbelfunctie van de Amsterdamse metrostations als atoombunker.

Trendbeheer maakte gewag van de nieuwe (want driedimensionale) weg die Serge Game was ingeslagen en nog diezelfde dag wisten we hem te strikken: March Mellow, 2014.

Niels Post: On Spam | Lectori Salutem #3, 2014 (foto Annegret Kellner).

Thijs Linssen: Shots Been Fired, 2014. Nog zo’n fijne ‘ontdekking’ die we deden op Trendbeheer.

Dan Geesin: Dildos For Giants, 2014.

Yarre Stooker: Merge, 2014.

Wim Vonk: Een Reconstructie Van Een Illegaal Naaiatelier, 2014.

Marije Vermeulen: Sin City, 2014 (foto Gert Verbeek).

Willemien Schaap was drie weken lang elke dag in de Inkijk aanwezig en vervaardigde een katoenen ‘binnenvoering’ van de ruimte: zonder titel, 2014.

Stefan Gross: Pink Space Station, 2015.

Casper Braat: McJesus, 2015. Deze had ontzettend veel bekijks maar, zo hoorden we achteraf, het GVB kreeg ook klachten binnen.

Een etnografisch uitstapje was deze greep uit de collectie Afrikaanse traditionele kunst van Klaas de Jonge: Out Of Africa, 2016.

Tinka Pittoors: Dysideological Diplomacy, 2016.

John Oosting: Henk IV, 2016.

De laatste expositie in station Wibautstraat is Domestic Verge van Annegret Kellner, nog te zien t/m 17 december.

En nog t/m 3 januari te zien in station Weesperplein: Onderwereld, een woordparade van elfletterige woorden van PJ Roggeband aka Elfletterig Genootschap.

Etalagegalerie Inkijk was/is een project van Stichting Polderlicht en kwam/komt tot stand met steun van GVB Amsterdam, met periodieke bijdragen van het Amsterdams Fonds voor de Kunst en van Gemeente Amsterdam stadsdelen Oost en Centrum. Bovenstaande foto’s en de filmpjes waarnaar gelinkt wordt zijn gemaakt door de kunstenaars of door Polderlicht, tenzij anders vermeld.