Château Versailles, op zo’n vijfenveertig minuten treinen vanuit Parijs, behoort tot Frankrijks grootste toeristische trekpleisters. En dat betekent onherroepelijk ellenlange rijen en overvolle zalen. Olafur Eliasson toont deze zomer een aantal werken in het beroemde kasteel en de al even beroemde omliggende baroktuinen, dus we wagen het erop.
Met die donkere lucht is het alsof we zó een Carel Willink-schilderij binnenwandelen.
Bij aankomst blijkt de wachttijd voor het kasteel zo’n anderhalf á twee uur te bedragen. We beginnen daarom met de uitgestrekte tuinen, waar Eliasson een drietal installaties heeft opgesteld. Het thema daarbij is ‘water’, logisch in een door fonteinen gedomineerde omgeving. Waterfall is een enorme, pakweg dertig meter hoge waterstraal die met donderend geraas ogenschijnlijk vanuit de lucht naar beneden klettert.
Het werk is indrukwekkend van dichtbij maar vanaf een wat grotere afstand, optisch ingebed in het symmetrische grote geheel, werkt het nog veel beter.
Wat minder enthousiast zijn we over The Fog Assembly: toen het ding aanging deed het eigenlijk precies wat we hadden verwacht dat het zou gaan doen, niet meer en niet minder.
Plezier voor jong en oud, dat dan weer wel.
Het meest poëtische van het drietal interventies in de tuinen is Glacial Rock Flower Garden. Ook dit werk gaat over water, zij het de nadrukkelijke afwezigheid daarvan.
Hetgeen een behoorlijk bizar beeld oplevert in deze weelderige groene omgeving.
Later op de dag, als de rijen wat zijn geslonken, gaan we alsnog het paleis in. Vreemd genoeg zien we nergens titelbordjes bij de Eliasson-werken, laat staan enige uitleg (de hierna genoemde titels komen van de Olafur-website). Evenmin is er zoiets als een plattegrond met locaties beschikbaar. Van de bezoekers komt 99,9% voor de Spiegelzaal en de slaapkamers van De Zonnekoning en Marie-Antoinette, dus die worden onverhoeds geconfronteerd met dat rare moderne spul. Verbazing, verwondering en hilariteit gaan daarbij hand in hand. De grote drukte blijft een probleem: het is onmogelijk om, zoals in de tuinen wel het geval was, rustig een tijdje naar een werk kijken, laat staan om enige afstand te betrachten. Contemplatie ho maar.
(Het eerste werk, The Curious Museum in de Neptunuszaal, bestaat uit een grote spiegelwand nét achter de buitengevel. De symmetrie van het gebouw maakt het tot een logische ‘uitbreiding’ die in eerste instantie niet opvalt. Als we het werk door het raam ontdekken zien we onszelf (en een heleboel anderen) gereflecteerd. Helaas bleek dit onmogelijk te fotograferen.)
Achterin de waanzinnig barokke Spiegelzaal lonkt een eenvoudige geometrische vorm van licht in een soort kamertje.
Van dichtbij blijkt dat kamertje grotendeels een illusie: met twee spiegels en een halve lichtcirkel creëerde Eliasson een eigentijds spiegelzaaltje. Mooi gedaan, maar helaas ook ideaal voor het maken van selfies, en dus is het dringen geblazen. Het werk heet toepasselijk Your Sense Of Unity, want in het spiegelbeeld worden we verschillende keren vermenigvuldigd en verdwijnen we tegelijkertijd zowat in de massa.
Licht, spiegels en ronde vormen blijken de hoofdbestanddelen van de Eliasson-kunstwerken in het kasteel. Zo ook in de volgende zaal, waar opnieuw een optische illusie staat opgesteld: Deep Mirror (Yellow). Achter een rond gat in een spiegel schijnt een geel licht in een soort loze ruimte. Op de achterwand van die ruimte een evenzo grote ronde zwarte vorm. Wie er recht voor staat ziet een ‘O’ van licht…
… maar bij het voorbijgaan oogt het als een wassende en/of afnemende maan.
Solar Compression bestaat uit twee ronddraaiende, enigszins bolle spiegels…
…met daartussen een fel geel licht: opnieuw ontstaat er een fraai maansikkeltje.
Hier komt de selfie-gekte tot een kookpunt.
Naar het laatste Eliasson-werk moesten we even zoeken. The Gaze Of Versailles blijkt twee kleine koperen oogjes op pootjes. Erdoorheen kijken is onmogelijk want ervóór is een koord gespannen. Waarschijnlijk bieden de oogjes een ‘gaze’ op de verderop gelegen Waterfall. Maar die hadden we dus al gezien. Beetje flauwe afsluiter dit. Maar als geheel vonden we Eliasson @ Versailles de moeite waard. Dat kasteel zelf is immers ook niet mis.
Twee tips voor wie zelf wil gaan kijken.
1. Bezoek eerst op je gemak de tuinen en ga pas rond 16.00 uur naar het kasteel, dan is de rij ‘te doen’ en heb je nog altijd pakweg twee uur tijd voor binnen.
2. Ga niet op dinsdag want dan is het Fontaines Musicales, oftewel luid versterkte barokmuziek (de Vier Jaargetijden, de Eurovisie-tune… dat werk) uit de bosjes tot die je neus uitkomt én twee van de drie Eliassons staan een groot deel van de tijd niet aan (en je moet daarvoor ook nog eens apart entree betalen.)
Leave a Reply