De instituten in REPUBLICA DOMINICANA (Quisqueya)

    Centro Leon Santiago

Mijn onderzoek gaat van Ayiti naar Republica Dominicana (DR), mijn god wat een wereld van verschil! Ayiti is sowieso met geen andere plek waar ik geweest ben te vergelijk maar van Ayiti naar DR voelt gewoon extra bizar omdat je op hetzelfde eiland blijft, ze beide 10 miljoen bewoners hebben, de grote steden waar ik verblijf beide zo’n 3 miljoen, in je hoofd lijkt het op het eerste gezicht dus best wel vergelijkbaar.

Het verschil is merkbaar bij de kunstenaars die ik bezoek. Je ziet het in de persoonlijke omstandigheden, zo leven alle kunstenaars die ik bezocht in Ayiti of thuis op een familie-erf zonder huur of hypotheekkosten of ergens betaalbaar in een “shanti town”. In DR hebben alle kunstenaars die ik bezocht hun eigen stek. Dat kan klein of groter zijn, in een goede of mindere buurt maar iedereen heeft een eigen plek en betaalt huur of hypotheek en niemand die ik zag woonde of werkte in een “shanti town” (wat niet wil zeggen dat ze er niet zijn natuurlijk).

Je kan het ook zien in de werken die gemaakt worden, aan de materialen, media en technieken die gebruikt worden. In Ayiti gebruikt men vooral wat gratis voorhanden is, in DR kopen en gebruiken de kunstenaars alle materialen, media en technieken die ook voor de kunstenaars in Nederland beschikbaar zijn.

Ik zie het ook aan de inhoud. Wanneer kunstenaars sociaal geëngageerd werk maken is dat, net zoals je in dat in Nederland ziet, meer beschouwend dan belevend. De werken (uitzondering bevestigen de regel) hebben universele referenties en zijn conceptueler van aard.

Het blijft behelpen om kunstenaars uit de Caribische regio te kunnen zien in Nederland of zelfs Europa, maar ook hier zijn dan toch verschillen. We zien kunstenaars uit Ayiti internationaal vooral terug in tentoonstellingen van outsider art, of over Ayiti sociaal/politiek, geografisch of antropologisch. In Nederland zien we ook dat niet, daarvoor moeten we toch altijd naar Parijs. De kunstenaars uit DR (of met wortels in de DR) zie je internationaal veel breder terug in de hedendaagse kunst. Als er sprake is van geografie is dat in een breder Latijns Amerika en/of het Caribisch verband, zo was bijvoorbeeld Jorge Pineda te zien bij Kunsthal Kade in Amersfoort.

Het hedendaagse kunstveld in DR is vele malen groter dan in Ayiti. Ik zie in de weken dat ik daar ben veel meer kunstenaars dan ik in Ayiti heb gezien en er is ook een veel bredere en betere infrastructuur waarbinnen de kunstenaars kunnen werken. Zo zijn er verschillende musea ondersteund door het Ministerie van Cultuur, daar valt dan wel weer van alles over te zeggen qua organisatie en onderhoud en exploitatie, maar ze zijn er wel en ze hebben ook collecties. Daarnaast zijn er diverse verzamelaars, private musea, kunst instituten, twee kunstopleidingen, een residentie voor internationale kunstenaars en een aantal galeries waarvan er twee opereren in de internationale hedendaagse kunst markt.

Museo Arte Moderno

Het museum voor moderne kunst opende in december 1976 en valt onder het Ministerie van Cultuur. Het is onderdeel van het complex Plaza de la Cultura, een park waarin ook het Antropologisch museum Museo del Hombre, Museo Nacional de Historia Natura, Biblioteca Nacional en Teatro Nacional staan. Het terrein was eigendom van dictator Trujillo (1930-1961) en na zijn moord (mei 1961) kreeg het door de democratisch gekozen regering een publieke bestemming. Ik heb een afspraak met directeur María Elena Ditrén (2010), het museum gaat dit jaar na jarenlange verzoeken dicht voor groot achterstallig onderhoud en het aanbrengen van verbeteringen op het gebied van klimaatbeheersing, conservering, belichting en nieuwe technologie. De renovatie is nog niet begonnen en ik dwaal dan ook nog even door de 3 verdiepingen van het museum. Het museum is sinds de oprichting de organisator van de Nationale Biënnale van Santo Domingo opgericht in 1942. De Nationale Biënnale is een open competitie (voor burgers al dan niet wonend in de DR en kunstenaars met een verblijfsvergunning die in de DR wonen en werken) met een acquisitie prijs, waar in verschillende categorieën een winnaar wordt gekozen. Op de derde verdieping zijn permanent alle werken van de winnaars van de Nationale Biënnale te zien en op de andere twee verdiepingen zijn er afwisselend solo tentoonstellingen van kunstenaars die daar een voorstel voor kunnen indienen en tentoonstellingen gemaakt vanuit de collectie die naast de winnende Nationale Biënnale werken bestaat uit donaties van kunstenaars en verzamelaars. Er gapen gaten in het plafond, het is er klam, veel equipment voor videowerken doet het niet en de werken in het algemeen kunnen inderdaad wel belichting gebruiken! Het museum is dit jaar dicht en gaat eind 2017 / begin 2018 weer open met de dan 29e editie van de Nationale Biënnale.

Jorge Pineda, winnaar 23e Nationale Biënnale

Installatie overzicht (voorgrond Miquel Ramirez)


Galería Nacional de Bellas Artes

Onder het Ministerie van Cultuur valt ook de Palacio de Bellas Artes waarin Galeria Nacional de Bellas Artes huist, waar curator/criticus Marianne de Tolentino de scepter zwaait. In het enorme complex (iets van 15.000 vierkante meter), gebouwd in 1956 tijdens de dictatuur van Rafael Leonidas Trujillo, huizen naast de Nationale Galerie ook het Theater voor de Schone Kunsten, het Nationale Ballet, Folkloristisch Ballet en Symfonie Orkest en scholen voor beeldende kunst, dans en drama. Tijdens mijn bezoek was er een wisseling van tentoonstellingen dus was de ruimte leeg. Ook hier zie je dat de salarissen van het personeel wel betaald worden maar het onderhoud nogal te wensen overlaat. De Tolentino laat me zien waar de regen (die op het moment van mijn bezoek met bakken uit de hemel komt vallen) op bepaalde plekken in de ruimte langs de muren stroomt en dat is naar haar zeggen al zes jaar zo (dat het niet de eerste regen is die daar langs stroomt, kan je aan de muren wel zien inderdaad). Trujillo liet destijds zijn spierballen wel zien met dit enorme complex, maar de huidige regering moet lijkt het naarstig naar de sportschool.

Marianne de Tolentino in haar kantoor

    Regisseur/Producent Henry Mercedes Vales voor het Palacio de Bellas Artes tijdens Outfest 2017.

De private sector pakt het op het moment beter aan, zo ben ik zelf erg onder de indruk van Centro Eduardo Leon Jiminez in Santiago. Ik kom hier later ook nog op terug als ik in mei weer terug ga naar de DR om onder andere in het centrum de conferentie Tilting Axis te bezoeken. Maar ik ben onder de indruk. Sinds 1964 Centro Leon organiseert een wedstrijd met acquisitie prijzen (tot 25K) in verschillende categorieën en kleinere prijzen waar de kunstenaars een catalogus krijgt waar critici schrijven over hun werk of een website of een residentie. Je komt in Santiago met een busrit van ongeveer 2 uur, wat op zich goed te doen is maar even deelnemen aan een panel discussie of wat op zoeken in de mediatheek… mwah. Oprichter/verzamelaar Eduardo Leon Jimenez woonde en had zijn lucratieve tabak bedrijf nu eenmaal in Santiago en ook zijn familie woont en werkt nog steeds in dat gebied. Santiago is de 2e stad van DR en heeft zo’n 1 miljoen inwoners dus dat daar een goed instituut staat is op zich helemaal niet raar en ook wenselijk maar er is werkelijk niets vergelijkbaars in Santo Domingo waar feitelijk het hele hedendaagse kunstveld woont en werkt en dat is dan toch jammer want een vergelijkbaar instituut zou daar zoveel meer kunnen betekenen voor het veld.

    Fermín Ceballos, Acción para Buonarroti, winnaar in 2015.

Het Museo Bellapart is opgericht in 1999 door en voor de verzameling van zo’n 2000 werken van autohandelaar Juan José Bellapart. De verzameling (1890 – heden) bestaat uitsluitend uit lokale kunstenaars met een focus op Moderne kunst en klein aantal hedendaagse kunstwerken.

    Ramon Oviedo, Naufragos, 1980

Het Fernando Peña Defilló Museum in Santo Domingo wordt gesponsord door de Fernando Peña Defilló Foundation en laat de privécollectie van de kunstenaar (1926 – 2016) zien van zijn eigen werken. Alex Martinez is de directeur en Marianne de Tolentino is betrokken als curator. Wat bijzonder is dat in dit museum naast de werken van de kunstenaar zelf, de oprichter zelf tijdens zijn leven nog besloot om ook ruimte te bieden aan lokale hedendaagse kunstenaars in een naastgelegen ruimte. Op het moment dat ik in DR was zag ik daar geweldig keramiek werk van de opkomende kunstenaar/ontwerper Natalie Ortega.

Directeur Alex Martinez met de oprichter van het museum

Martinez en kunstenaar Natalie Ortega met haar keramiek werken

    Installatie overzicht van de keramiek werken van Ortega.

Voor fotografie en video is er Centro de la Imagen opgericht door Mayra Johnson. Het Centrum presenteert fotografie en videowerken maar het heeft ook een donkere kamer waarin cursussen worden gegeven. Ze werken veel samen met andere instituten zoals Centro Cultural de España die hun budget vanuit Spanje krijgen en zorgen voor de ontwikkeling en verspreiding van de Spaanse cultuur (de centra zijn te vinden in alle Spaanstalige gebieden voorheen koloniën van Spanje). Het presenteren van Spaanse fotografen en videokunstenaars gebeurt vaak in samenwerking met Centro de la Imagen in Santo Domingo en lokale kunstenaars kunnen exposeren in de andere centra wereldwijd (dit is wel beetje afhankelijk van de economische situatie in Spanje, een paar jaar terug gebeurde dit veel, momenteel is dat minder)

Centro de la Imagen met Mayra Johnson, videowerk Juan Carlos Guzman

    Centro Cultural de Espana, tentoonstelling in opbouw.

Instituto Escuela Nacional de Bellas Artes is een gecertificeerde tweejarige kunstopleiding in Santo Domingo vanuit het Ministerie van Onderwijs. Escuela Altos Chavon is een private kunstopleiding die ook twee jaar duurt en een samenwerking heeft met Parsons in New York waar studenten van de school hun bachelor kunnen afmaken. De school heeft een design afdeling in Santo Domingo. 87% van de studenten in Altos Chavon krijgt een volledige beurs vanuit de school en er zijn ook een aantal beurzen beschikbaar voor studenten om naar New York af te reizen om te bachelor af te ronden! Op het schoolcomplex is ook een residentie gevestigd voor lokale en internationale kunstenaars en curatoren/schrijvers (Lorenzo Benedetti is alumni) de 3 maanden internationale residentie is een initiatief van Davidoff Art Initiative die ook lokale kunstenaars volledig financieel ondersteund om residenties te doen in het buitenland (Berlijn, Beijing en New York). Raul Miyar de decaan voor beeldende kunsten is de coördinator voor de residentie ruimte.

Bellas Artes (2x)

    Altos Chavon (2x)

Jonge kunstenaars vinden een plek in het vrij nieuwe Casa Quien in Santo Domingo. De plek is voor maar ook door jonge kunstenaars, directeur is Amy Hussein, Yina Jiminez is de curator en Raul Miyar (zie boven) is haar mentor. De dames hebben er zin in, wat een enthousiasme, ik wordt er zelf ook weer helemaal blij van! Casa Quien heeft een tentoonstellingsruimte, een residentie plek waar ze als ik daar ben de laatste hand aan leggen, en een bar/restaurant waar ze ook inkomsten mee genereren door feestjes met dj’s te geven. Ze fungeren als een galerie en verkopen ook online de werken van de jonge kunstenaars die ze vertegenwoordigen. Casa Quien werkt op commerciële basis.

Amy Hussein & Yina Jiminez

    Opening bij Casa Quien.

Naast dit alles zijn er twee interessant galeries voor hedendaagse kunst. Lyle O. Reitzel die ook een dependance heeft in New York. Mijn favoriet is Lucy Garcia ik ben natuurlijk “gehinderd” door mijn eigen context en referentie kader en ik werd heel blij van deze “New Yorkse” galerie, goeie kunst, goed opgehangen, en wat een fijn mens, realistisch met haar hart op de goeie plaats met een enorme passie voor kunst en haar kunstenaars. In mijn (subjectieve) ogen heb ik eindelijk de “echte” galerie voor hedendaagse kunst in het Caribisch gebied ontdekt. Dochter van een kunsthandelaar stond ze al als klein meisje naast haar vader mee te luisteren wat hij aan het doen was terwijl haar broer en zus kattenkwaad uit haalden. Hedendaagse kunst is haar passie en om te kunnen investeren in deze galerie en haar kunstenaars is zij de enige die ik op deze trip naar DR ontmoet die bij haar ouders in huis woont om dit financieel te kunnen doen. Go Lucy!

    Lucy Garcia Galerie

Mijn onderzoek in het Caribisch gebied is mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds. Mijn trip in DR is mede mogelijk gemaakt door Jorge Pineda & Henry Mercedes Alves. Met dank aan iedereen die tijd vrij heeft gemaakt om mij te ontmoeten en met me te spreken over hun praktijk en ervaringen in het hedendaagse kunstveld!

About Sasha Dees 345 Articles
Verbinder. Wereldburger; Onafhankelijk curator en producent; Focus op Internationaal, Innovatief, Inclusief en Interdisciplinair. Schrijft o.a. voor Trendbeheer, Africanah en ARC Magazine. www.sashadees.com

1 Comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*