Onderweg naar de indrukwekkende en gedurfde tentoonstelling Slavernij, waarin je niet gespaard blijft van alle gruwelijkheden en de vaak eenzijdige blik op het Nederlandse slavernijverleden, tref je in de Philipsvleugel een knalgeel geschilderd platform met allemaal houten sculpturen aan. Normaal gesproken zie je dit soort installaties bij de kunstenaarsintitiatieven in Amsterdam. Je weet niet goed wat je overkomt en je vraagt je af of je je nog wel in het Rijksmuseum bevindt en vraagt je je af: hoe is deze clash tot stand gekomen?
Het is voor het eerst sinds het bestaan van het Rijksmuseum dat er een een blik wordt geworpen op de pakweg 250 jaar geschiedenis van de Nederlandse koloniale periode. Om deze periode inzichtelijk te maken, is er een audiotour gemaakt met tien persoonlijke verhalen van mensen die tot slaaf gemaakt waren of slavenhouder waren, maar ook van mensen die zich tegen de Nederlandse slavernij verzetten. De verhalen zijn afkomstig uit zowel Brazilië, Suriname en het Caribisch gebied, als uit Zuid-Afrika en Azië. Veel bezoekers raken geëmotioneerd door de verhalen van de personages: deels omdat ze de verhalen niet kennen en deels omdat ze de verhalen maar al te goed kennen.
Op het gele ‘platform’ zie ik mensen wandelen en knutselen in dezelfde kanariegele jassen en ik raak in gesprek. Ze vertellen dat zij dagelijks klaar staan om bezoekers te helpen alle indrukken van de tentoonstelling te verwerken. Dan komt David Bade naar me toe en neemt het gesprek over. Hij vertelt razend enthousiast dat Look At Me Now een project van Tirzo Martha en hem is. “Vijftien jaar geleden richtten wij samen met Nancy Hoffmann (zij is er inmiddels uitgestapt) Instituto Buena Bista, IBB, platform voor hedendaagse kunst op voor talentvolle jongeren op Curaçao.”
“Het sociale gezicht van het IBB is educatief en onze projecten variëren van exposities, lezingen en kunsthistorisch onderzoek, tot workshops met de lokale bevolking. De psychiatrische patiënten zijn een belangrijk punt van aandacht. Toen wij vijftien jaar geleden IBB begonnen, was het nog unieke context om je op het terrein van een psychiatrische instelling te huisvesten. Inmiddels is IBB ook al zes jaar actief in de Kunsthal Rotterdam met het project All You Can Art (AYCA). En nu dus ook in het Rijksmuseum.”
Meer dan de helft van de bezoekers van de tentoonstelling Slavernij bezoekt na afloop het project Look At Me Now. Met de kunstenaars gaan ze volgens het meester-gezel-principe aan de slag om samen kunst te maken, te leren en te ontdekken. Bij Look At Me Now hebben de personages die te horen zijn in de audiotour een hedendaags jasje gekregen: het worden nieuwe beelden, monumenten en hedendaagse portretten.
“Zo’n participatief project, dat kunstenaars ter plekke werken als in een atelier, is nog nooit gedaan het Rijksmuseum,” vertelt Bade in een rap tempo. “We werken nu voor het eerst op zaal. We praten met mensen over wat ze gezien hebben in relatie tot het nu. Dat is al heel lang onze agenda: mensen deelgenoot maken van het maakproces.”
Vervolgens lopen we langs een aantal sculpturale installaties. En Bade gaat weer verder met zijn verhaal: “Op de enorme piepschuim blokken kunnen bezoekers anoniem hun geheim(en) schrijven en die vervolgens in het piepschuim te proppen. Zo blijven ze geheim. Aan het einde van de tentoonstellingsperiode zijn alle houten sculpturen bezield met de reacties van de bezoekers.”
In onze ontwrichte samenleving, waarin de focus voornamelijk op welvaart is gericht, laat Look At Me Now de bezoeker voelen, zien en horen dat elkaar uitbuiten geen optie is en dat dat we door elkaar te steunen een gezondere en evenwichtiger samenleving creëren.
Deelnemende kunstenaars: Tirzo Martha, David Bade, Elvis Chen, Liesbeth Labeur en twintig alumni van IBB en AYCA.
Te zien tot en met 29 augustus 2021 in het Rijksmuseum in Amsterdam.
Rijksmuseum.nl/nl/zien-en-doen/tentoonstellingen/slavernij/lamn
Leave a Reply