- Bart van den Boom & Reia Lee bij de ingang.
Viewmaster projects staat bekend om het presenteren van grote video en media projecten in de buitenruimte en bijzondere specifieke locaties vaak, maar niet exclusief, in Limburg. In de afgelopen ruim 10 jaar zocht Van den Boom (curator/oprichter Viewmaster Projects) met succes altijd naar een combinatie waar thema en locatie in elkaars verlengde liggen, elkaar versterken en 1 + 1 altijd 3 of meer oplevert. Dat levert bijzondere projecten op zoals 360° Brndwr waar ik al eerder over schreef hier in Trendbeheer.
viewmaster-projects.com/no-access
Van den Boom wilde al lange tijd iets doen over het migratie vraagstuk en vluchtelingen politiek en had zijn oog laten vallen op het voormalig geheime NAVO hoofdkwartier, een bunkercomplex in de mergelgroeve Cannerberg, net buiten Maastricht. Het had wat voeten in aarde, los van de gebruikelijke wat kost dat en wie gaat dat betalen. Kan je toestemming krijgen om in een groeve een kunstproject te organiseren? Het bunkercomplex is een enorm doolhof. Wie wil verantwoordelijk zijn voor wellicht zoekgeraakte bezoekers in een groeve, hoe voorkom je dat? Hoe presenteer je video en nieuwe media in een locatie waar geen elektriciteit is? Hoe hang je in deze locatie schermen en projectoren op waar je geen spijkers of schroeven mag gebruiken in “de muren”? En als dat allemaal lukt hoe blijft apparatuur dan werken in een te hoge vochtigheidsgraad? Het werd allemaal opgelost… ik toog naar Maastricht om het te gaan zien!
Ingang met kaart van het hele bunkercomplex
Hoe je zoek raken kan voorkomen (een klein afgesloten deel en je kom altijd weer bij de in- en uitgang, plus er zijn overal bordjes en pijlen)
Hoe je zoek raken kan voorkomen (sluit mogelijke doorgangen af)
Installatie zonder schroeven
Om zoveel mogelijk mensen naar deze bijzondere locatie te krijgen en discussie op gang te brengen over het migratie vraagstuk en vluchtelingen politiek, een nog prangende en actueler onderwerp dan hij ooit voorzien had, gaf hij extra aandacht aan educatieve projecten, schoolbezoek en samenwerkingen met derden.
Zo zag ik de tentoonstelling afgelopen weekend tijdens de Nederlandse Dansdagen. Dans makers Roshanak Morrowatian, Mohamed Yusuf Boss en Kenzo Kusuda deden een indrukwekkende benauwende drie uur lange performance in dialoog met de werken door de gehele tentoonstellingsruimte. Dans liefhebbend publiek en hotemetoten uit de dansgemeenschap uit het hele land inclusief een voor die gelegenheid gecombineerd werkbezoek van de Raad van Cultuur aan Maastricht, bezoekers die deze tentoonstelling normaal gesproken aan zich voorbij hadden laten gaan, bezochten No Access en creëerden een heuse buzz.
En terecht, het is meer dan de 3 uur durende treinreis naar Maastricht waard. In een wereld met een overvloed aan informatie, media beeld en kunst over alle mogelijke ellende van “anderen” is het zeldzaam dat ik een ervaring heb waar alles zo goed samenkomt dat het je ECHT raakt, aanspreekt en het niet van je afglijdt als je verder loopt of de locatie uit loopt.
De locatie Cannerberg zelf ligt op een grens, tussen Nederland en België. Na WOII kwam er een enorm bunkercomplex waar het geheime NAVO hoofdkwartier introk in 1954, het werd na de val van de berlijnse muur in 1989 opgeheven en ontruimd in 1992. Allemaal binnen onze grenzen, nog niet zo heel lang geleden. Velen onder ons hebben nog opa’s en oma’s die kunnen vertellen over WOII. Nederlanders uit de grote steden boven de rivieren trokken in de honger winters met kinderwagens naar Friesland en Groningen met al hun goud, zilver en andere waardevolle bezittingen en ruilden die voor wat aardappelen en suikerbieten. De naweeën zijn nog steeds voelbaar het Palestijns / Israëlisch conflict aan het eind van WOII ontstaan op Europees grondgebied woedt nog in alle hevigheid voort zo merkten we de afgelopen maanden nog gedurende Documenta15.
Vanuit dit voormalig geheime NAVO Hoofdkwartier werden de nieuw getrokken grenzen tussen “oost en west” en wat daarachter gebeurde gedurende de koude oorlog die volgde nauwlettend in de gaten gehouden. Mocht er iets niet in de haak zijn, zaten hier de mensen die de beslissingen moesten maken “weapons of mass destruction” af te vuren richting onze grote vijand Rusland…
Hoe actueel kan je het hebben slechts dertig jaar later! De locatie een donkere gure koude groeve, een desoriënterend beklemmende doolhof in een oud militair bunkercomplex is waar ik eigenlijk niet al te lang wil vertoeven.
Van den Boom gaf aan dat ik een minimaal uur moet uittrekken om te tentoonstelling te zien maar ik blijf er 3 uur lang rondlopen en werken zien van begin tot einde. Dat had alles te maken met de selectie, presentatie, en vooral de samenhang van de werken die elkaar aanvullen, versterken en je vasthouden en voortduwen. Werken die je een idee geven van menselijk gevoel en drijfveren, angst, ontroering, ontreddering, hoop, teleurstelling en opluchting, uitzichtloosheid en kracht.
We haken tegenwoordig gauw af door het bombardement van vreselijke media beelden over vluchtelingen, oorlogen, etc. Hier zijn confronterende zware werken in een perfecte balans met abstracte poëtische werken en visuele data. Waar de beelden en berichten in de media die aan ons voorbij trekken in nieuws en op sociale media ons vaak niet echt meer raken doet deze tentoonstelling dat wel, waar ik normaal kijk en doorklik blijf ik hier stilstaan en zie. Het werd nooit te veel, te zwaar, te heftig, ik blijf me aangesproken voelen. Als het teveel wordt krijg je daarna weer iets poëtisch te zien iets wat ook mij weer een sprankje hoop geeft.
Het maakt dat je doorgaat en alles doorstaat (in ons geval is doorstaan niet veel meer dan het zien van de video’s kort of lang) van begin tot eind. Hoe het echt voelt om te moeten vluchten, ik ben nooit in die situatie geweest, kan ik na deze tentoonstelling nog steeds onmogelijk bevatten. Maar de impact van deze tentoonstelling, nu, met deze werken in deze presentatie, in deze plek, was dat de gebruikelijke abstractie en objectivering van “vluchtelingen problematiek” plaats maakte voor voelbaar menselijk verlies, leed, geforceerd ongewild zoeken naar veiligheid en recht van bestaan.
De tentoonstelling biedt geen oplossing. We zien de wereld in al zijn complexiteit en tegenstrijdigheden. Bovenal zien we voortdurend de gewone mens, de gewone burger, wie is wij en wie is zij? Wat is menselijkheid? Wat is rechtvaardig? Ik realiseer me eens te meer dat vluchteling worden en zijn je meestal plotsklaps overkomt waar je ook bent, en wie je ook bent.
Geleidelijk aan is er een groeiend gevoel dat ik zomaar ineens onverwacht onderdeel kan worden van de beelden want ik herken gebieden en locaties en ga daardoor ongemerkt en onbewust ook steeds beter kijken of ik niet iemand zie die ik ken. Een ongemakkelijk gevoel bekruipt me, niet of maar waar en wanneer zullen anderen mij in de lens zien kijken?
Best of Luck with the Wall (2016) (single screen – 6.41 min). Josh Begley (VS). Montage satellietbeelden Google Maps.
Centro di Permanenza Temporanea (2007) (single screen – 5.55 min). Adrian Paci (AL). California – USA.
The Halls of Moctezuma (2015) (single screen – 37 sec). Yoshua Okón (MX). Grens: Mexico – USA.
Kenzo Kusada / Nederlandse Dansdagen (30 september – 4 oktober).
Fatal Migrations (2001 – 2016) (interactieve installatie). Josh Begley (VS) & Daniel Alarcón (PE). Grens: Mexico – Arizona (VS).
The Flood (2021-2022) (audiovisuele installatie – 9.27 min). Tina Farifteh (NL).
Afscheid (2020 – 2022) (Pilot/ eerste publieke vertoning graphic novel / animatie) Sam Yazdanpanna (IR/NL). Grens: Iran -Turkije – Nederland.
The Smiler (2022) (single screen – 11.23 min). Adrian Melis (CB).
Threshold to the Kingdom (2000) (single screen – 11.00 min). Mark Wallinger (UK). London City Airport.
Leaving the Box (2021) (single screen – 7.08 min). Osman Taheri (AF/NL).
Blink (2016 – 2022) (single screen – 12.39 min). Anita Groener (NL/IE). Meerdere groepen mensen – in tijd en locatie – op de vlucht.
The Island of all Together (2015 – 2016) (single screen – 23.00 min)
Marieke van der Velden en Philip Brink (NL). Grens: Turkije – Griekenland (Lesbos).
Children of the Labyrinth (2022, single screen) Latifa & Mozhda (8.00 min) en Zara & Kimiya (5.00 min) Marieke van der Velden en Philip Brink (NL). Grens: Turkije – Griekenland (Lesbos).
NO ACCESS kunstenaars: Hans Op de Beeck (BE), Josh Begley (US), Sylvain George (FR), Tina Farifteh (IR/NL), Forensic Architecture & Forensic Oceanography (GB), Anita Groener (NL/IE), Mohamad Hafeda (LB), Laura Huygen (NL), Adrian Melis (CU), Yoshua Okón (MX), Adrian Paci (AL), Osman Taheri (AF/NL), Marieke van der Velden en Philip Brink (NL), Sam Yazdanpanna (NL), Cigdem Yuksel (NL), Mark Wallinger (GB). Curator: Bart van den Boom (Viewmaster Projects).
NO ACCESS nog te zien t/m 13 november 2022
Voormalig NAVO-Hoofdkwartier Cannerberg
Cannerweg 798, Maastricht
Open: Do./vr.: 12.00 tot 16.00 uur, zat./zo.: 13.00 tot 17.00 uur
Toegang: 5 euro via website https://viewmaster.stager.nl/web/tickets er is een maximum aantal bezoekers mogelijk.
De Cannerberg heeft een constante temperatuur van rond de 10 graden en een hoge luchtvochtigheid. Draag dus warme kleding, sokken en dichte schoenen als je de tentoonstelling bezoekt!
Bereikbaar:
OV: Buslijn 48 (ieder half uur) halte Jezuitenberg (24 minuten vanaf het station)
Fiets: ov fiets mogelijk (17 minuten vanaf het station)
Auto: inrijden via parkeerterrein Von Dopfflaan, er zijn voldoende parkeerplaatsen.
Cannerberg
Voor meer informatie en rondleiding door het hele voormalige NAVO hoofdkwartier: www.limburgs-landschap.nl
Leave a Reply