Curator/educator Jo-Anneke van der Molen schreef t/m 2014 over kunst in New York, toen ze terugkeerde naar Nederland vroeg ze of ik het stokje van haar wilde overnemen en zo geschiedde. Door de jaren heen bleven we in contact met elkaar en zo nodigde ze me uit naar de 40e editie van de Kunstrai in Amsterdam: “De plek is om niet alleen nieuwe kunstenaars en galerieën (100 dit jaar) te ontdekken, maar ook om bekende namen in de kunstwereld op te zoeken. De diversiteit aan kunstvormen, van schilderijen en sculpturen tot fotografie en design, maakt het evenement toegankelijk en boeiend voor elke kunstliefhebber.”
Samen met Berthe Schoonman, eigenaar Galerie SANAA presenteerde Jo-Anneke kunstenaars uit Kameroen (het geboorteland van haar echtgenoot en vader van haar kinderen): Jean David Knot, Anjel, Ajarb Bernard, Alida Ymeie en Joel Mpah Dooh. Eind vorig jaar presenteerden ze ook al werk van deze kunstenaars in de galerie in Utrecht, die had ik gemist dus ik beloof Jo-Anneke dat ik langskom.
Met menig ander fiets (sommigen lopen) ik, bij gebrek aan goede bewegwijzering, geïrriteerd rond het RAI complex op zoek naar waar we in godsnaam naar binnen moeten. Eenmaal binnen is er gelukkig wel een goede plattegrond waar je welke galerie kan vinden, SANAA is stand 87. Jo-Anneke en Berthe zijn lekker bezig in gesprek met kunstliefhebbers geïnteresseerd in de werken, en ik zie ook wat rode stippen bij de werken geplakt, kunstenaars uit Afrika zijn in de lift ook in Nederland.
Ze zijn daar aan het werk, dus ik groet ze en dwaal nog wat rond. Ik ben geen fan, dit is de 2e keer dat ik op de Kunstrai kom en was het niet voor Jo-Anneke dan had ik deze beurs ook dit jaar aan me voorbij laten gaan. Enkele uitzonderingen daar gelaten is het niet het soort werk waar ik persoonlijk op aanga. Subjectief, ik weet het, en gelukkig voor de beurs zijn er hordes mensen die een hele andere mening toegedaan zijn dan ik:
Verzamelaars van uilen bijvoorbeeld
En familie en vrienden van afgestudeerden 22 – 25 van de Rietveld Acadamie met wie de beurs dit jaar een samenwerking aanging.
Zoekend naar de toilet loop ik langs LARIK (ook al uit Utrecht) en kom ik Maarten Bel nog even tegen, hoi Maarten!
De volgende stop op deze zondag is meer mijn ding en zit helemaal aan de andere kant van het spectrum: van commerciële kunstverkoop naar geëngageerd onderzoek en innovatief experiment…
Ik stap weer op de fiets en peddel nog een stukje door richting Amstelveen naar de proeftuin voor kunst en ecologie: Zone2Source in het Zoöp Amstelpark. Daar opende Ecoshroom van Ivan Henriques (Brazilië) i.s.m. Siuli Kho (producent). Ecoshroom v.01 is een eerste fysieke vertaling van het artistieke researchproject, waar Ivan sinds 2022 aan werkt.
“Ivan wil de verbeelding prikkelen door te onderzoeken of Ecoshroom kan helpen bij het bevorderen van gezondere omgevingen met behulp van de cognitie van planten en schimmels, en daarbij de ingewikkelde wisselwerking tussen mensheid, natuur, technologie en wetenschap belichten. Met het werk nodigt hij het publiek uit na te denken over de vervlochten verbindingen binnen natuurlijke en technologische systemen en de mogelijkheden voor een duurzame toekomst.”
Kunstmatige intelligentie, planten (tomaten, pepers, etc.), en mycorrhizae (schimmels) komen samen in één verstrengeld hybride systeem. Als publiek kan je hier, zo worden we aangemoedigd, bijdragen door fruit te eten en de schillen in een compost bak te gooien. Die voedt dan (als ik het goed heb begrepen) weer de planten en schimmels waar kunstmatige intelligentie dan weer data van verzamelt, dat zien we dan weer terug op een scherm. Die data wordt dan weer gebruikt om te zien in hoeverre mens, plant en schimmel al dan niet in symbiose met elkaar leven binnen dit systeem en zo niet waar het dan misgaat en wat er gedaan kan worden om symbiose te bereiken.
Tijdens de opening, en ook voor bezoekers later op een video onderdeel van de tentoonstelling, geeft Henriques uitleg. Hij doet al jaren onderzoek naar hoe we als mensen kunnen veranderen zodat we niet langer parasiteren op alle andere levensvormen in het ecosysteem op aarde maar we (ook) als mens kunnen evolueren om in symbiose te kunnen leven. Hij werkt in zijn onderzoek naast o.a. biologen ook nauw samen met architecten om te zien hoe deze hybride systemen geïntegreerd kunnen worden in ontwerpen voor onderkomens ter bescherming voor de fysieke mens, toekomstige gebouwen, of renovatie projecten.
Voedsel voor de geest: eigenlijk nog steeds traditioneel en vanuit het perspectief dat de mens de ‘topdog’ is en in controle van het ecosysteem, dacht ik later. Zijn wij niet de uit sterrenstof ontstane jongste levensvorm in ons ecosysteem, nog erg fragiel en onderontwikkeld? Moeten we ons niet iets heel anders verbeelden? Hele andere manieren van leven en evolutie waar onze fysiek geen gebouw als bescherming nodig heeft bijvoorbeeld maar we in symbiose met de natuur leven en ons aanpassen als species, als levensvorm en onze fysiek zich voortdurend aanpast en zelf bescherming geeft aan bv temperatuur, en natuurkrachten. Moeten we niet ophouden met al ons bedrog? De evolutie van onze fysiek en intellect, als species niet langer tegen gaan met externe oplossingen zoals gebouwen voor bescherming van ons lichaam, transportmiddelen voor motoriek en snelheid, en telefoons en computers voor communicatie en verwerking van informatie. Zijn onze zintuigen en hersens niet alleen nog onderontwikkeld maar falen we ook in verbeelding en om geprikkeld te worden om ons zonder hulpmiddelen te ontwikkelen binnen ons ecosysteem. Zijn we als species op zichzelf staand, als levensvorm, niet onvoldoende op organische en natuurlijke wijze geëvolueerd?
Sterker nog, worden we niet continue afgestraft door het ecosysteem voor alles wat we extern bedenken en krijgen we een groter complexer probleem voor ons kiezen als reactie. Zijn we door onze focus op allerlei externe ingrepen en additionele externe hulpmiddelen die bedacht en ontwikkeld zijn en worden, fysiek, mentaal en intellectueel niet juist alleen maar zwakker geworden?
Hoe verbonden zijn we überhaupt nog met het ecosysteem hier op onze planeet aarde? Zijn we in staat om in de toekomst een structureel en waardevol symbiotisch onderdeel te worden van het ecosysteem of falen we en bewijzen we ons als levensvorm inferieur en verliezen ons bestaansrecht?
Galerie SANAA
Jansdam 2
3512 HB Utrecht
+31 (0)30 2367242
E: info@galeriesanaa.nl
W: www.galeriesanaa.nl
Open: woensdag t/m zaterdag van 12.00 tot 18.00 uur en op afspraak
Ecoshroom v.01 is nog zien t/m 22 juni 2025
Zone2Source
Het Glazen Huis
Amstelpark, Amsterdam
https://zone2source.net/
Open: vrijdag t/m zondag van 13.00 – 17.00 uur
Leave a Reply