Foodprint @ Stroom Den Haag, deel 1: het symposium

Stroom is bezig met het grootste project uit haar bestaan.

Foodprint; twee jaar lang kijken naar de rol van voedsel binnen de stad.
Van varkens op balkonnetjes tot concentratiekampen, het kwam allemaal voorbij op het  symposium binnen dit totaalprogramma.

Het eerste gedeelte van Foodprint bestaat eigenlijk uit vier sub-onderdelen; een symposium, een educatieve tentoonstelling, een presentatie van nog te bewerkstelligen projecten en een tentoonstelling van hedendaaagse beeldende kunst.

Volgens Wim van Krimpen, in zijn net uitgekomen eindrapport voor ‘Den Haag Culturele hoofdstad 2018‘, valt Stroom onder een groep instellingen in Den Haag die voor een interessante ‘underground scene’ zorgen.

Het lijkt alsof  Stroom een dag na publicatie wil bewijzen dat het bereik toch wel wat groter is.  De stad staat vol driehoeksborden met uitdagende teksten van huisvormgever Thonik.
Bink 36, waar alles plaatsvindt, is versierd met mooie banieren die de grote ambitie van Stroom nog eens onderstrepen.

Erg underground is het symposium ook niet.
Zo’n 200 politici, journalisten, beleidsmakers, culturele planners, boeren en buitenlui hebben 96 euro neergeteld om een dag lang te luisteren naar architecten, filosofen, ondernemers, publicisten, onderzoekers en kunstenaars die hun visie geven op de rol van voedsel in de stad of die ambitieuze plannen voor flinke ingrepen in de stedelijke omgeving presenteren.

Winnie Sorgdrager is sinds kort voorzitter van Stroom en ze vervult al bij haar eerste publieke optreden deze rol met glans.
Zo weet ze te melden zeer trots te zijn op Stroom en geeft ook direct aan wat een project als Foodprint voor vragen oproept:  “Wat moet Stroom als kunstinstituut met voedsel” en “Moet Stroom niet gewoon tentoonstellingen maken en kunst laten zien.”

Gelukkig weet ze ook het antwoord al. “Stroom kijkt wat kunsten kunnen bijdragen aan de kwaliteit van het leven in de stad” en “Stroom wil inspiratie bieden richting de overheid.”

Die overheid is de volgende spreker en geeft al bij voorbaat aan moeite te hebben met die inspiratie.

Rabin Baldewsingh, de PvdA wethouder voor Burgerschap, Deconcentratie, Leefbaarheid en Media, vertelt een sympathieke anekdote over iets met roti.
Vervolgens geeft hij aan, nog voordat het ter sprake is gekomen, dat hij geen varkens op balkonnen wil en dat dat niets te maken heeft met het feit dat hij Moslim is…

De toon is gezet en we kunnen van start.

In totaal zijn er 25 lezingen en die kunnen niet allemaal bezocht worden, dus er moet gekozen worden.

Debra Solomon heeft in Rotterdam met community art guru Jeanne van Heeswijk overgebleven groenten van de markt omgezet in lachende allochtone kinderen met een groentekraam tijdens het project Freehouse. Ze gaat nu in Den Haag aan de slag in de schilderswijk waar zij met de bewoners gaat kijken of  ze daar zelf voedsel kunnen verbouwen.

Katrin Bohn en Andre Viljoen hebben in Cuba ervaringen opgedaan met de productie van groente midden in de stad en hebben onderzoek gedaan naar hoe een dergelijk ‘productive landscape’ te stimuleren is.
Dat doen ze via een projectaanpak genaamd CULP: ‘Contemporary Productive Urban Landscape’

Katrin Bohn: “People often tell us: ‘Good project, horrible title'”

Paul Bos en Onno van Eijk zijn blije ondernemer boer en onderzoeker en willen varkens letterlijk weer mee terug de stad in nemen door een varkensintocht te organiseren.
Ze vertellen vol enthusiasme dat ze vadervarken Klaas hebben meegenomen naar het Ado stadion waar een varkensfluisteraar vaststelde dat Klaas een fijn leven had gehad. Daarna werd Klaas ter plekke tot worst verwerkt. Ook Klaas nakomelingen werden opgesmuld.

Het publiek, ook de vegetariers, worden vervolgens  gevraagd met open vizier en buurman de mogelijkheden van een varkensintocht te bespreken.
Alsof iedereen daar al een tijdje vreselijke behoefte aan had duikt men op elkaar in gezamenlijk geroezemoes.  Een tijdje later wordt er een stortvloed aan feedback geleverd.

De vegetariërs stellen voor de varkens door de sjiekste wijk van Den Haag te dirigeren, iemand vraagt zich af of ze dan wel een poopscoop meenemen en een paar aanwezigen met kennis van zaken stellen dat varkens niet geschikt zijn om lange einden te lopen. Geen probleem blijkt, een optocht van een aantal meters ipv kilometers op het malieveld zou ook moeten kunnen.

Volgende presentatie is er eentje van Christien Meindertsma die een kleurplaat gemaakt heeft van een hedendaagse varkensboerderij in plaats van een idyllische jaren vijftig boerderij met lachend paard.
Doel is om kinderen al op jonge leeftijd voor te lichten over waar hun eten nu eigenlijk vandaan komt en de varkensindustrie inzichtelijker te maken.

Om die reden is ook LTO enthousiast geworden en heeft het project ondersteund.
Een beetje sneu is dat een paar bezoekers opmerken dat zij zelf bijna identieke projecten hebben geïnitieerd, eentje al 25 jaar lang.
Christien Meindertsma slikt even, maar stelt dan dat dat alleen maar fijn is en dat er toch ook wel verschillen zijn.

Tijdens de lunch is er biologisch sap, cake en koffie. In veel van de presentaties komt terug dat de consument door de grootschalige bio-industrie de link met de basisproductie is kwijtgeraakt.
Terug naar de natuur en respect voor het dier komen vaak voorbij in de gesprekken.

Maarten Doorman, cultuurfilosoof aan de UVA geeft aan dat dat streven niet alleen een illusie is maar dat dat ook een typische eigenschap is van mensen die de natuur ontgroeid zijn.
Hij stelt dat juist in te ontwikkelen technologie gekeken moet worden naar een meer natuurgelinkte voedselproductie.

Dat kan ook niet anders want kleine biologische boeren zouden nooit aan de vraag naar voedsel kunnen voldoen. Of de mens zou de etensgewoontes drastisch moeten wijzigen of de wereldpopulatie zou drastisch teruggebracht moeten worden.

Slave City van Joep van Lieshout komt dan ook als geroepen. Joep van Lieshout legt aan verbaasde varkensboeren en buitenlui uit dat in zijn Slave City slechts plek is voor 6% van de bevolking, de rest kan gerecyceld worden voor de productie van varkensvoer. Een vertegenwoordiger van het ministerie van landbouw is er niet zeker van dat hij zich moreel op z’n gemak voelt, maar Joep vertelt enthousiast hoe zijn penisvormig concentratiekamp in elkaar steekt.

Het is een van de weinige presentaties die zich niet richt op realistische maatschappelijke uitvoering en weet misschien daardoor veel reacties op te roepen bij het publiek die best bereid zijn om mee te denken over een rationeel ingestelde maatschappij waarbij moraliteit vervangen wordt door efficiëntie.

Een beetje bizar wordt het als men de ogen dicht doet en het blijkt dat Joep van Lieshout stemklank en tongval deelt met  Geert Wilders. Opeens klinkt het streven om iedereen die niet bevalt of er niet smakelijk uitziet in een grote gehaktmachine te gooien eng realistisch.

Ook het Stroomteam luistert geboeid naar de enige echte kunstenaar binnen het symposium.

Hungry city van Carolyn Steele is de grote aanleiding voor Foodprint en krijgt daarom een exclusieve inleiding van Stroom directeur Arno van Roosmalen.
Carolyn Steele vertelt met verve een interessant verhaal, maar het was al gehoord bij de pre-presentatie van Foodprint dus is het snel naar zaal 3 waar Winy Maas van de varkensflat nieuwe plannen presenteert voor varkens op balkons, een varkensbrug en een varkenspretpark in de Binkhorst, het industriële ontwikkelingsgebied tussen Den Haag en Voorburg.

Winy Maas blijkt niet te zijn komen opdagen en laat zich vertegenwoordigen door The Why Factory (een onderzoeksafdeling van TU Delft) waarmee Winy Maas de studie heeft uitgevoerd.  Ze hebben een gemotiveerd publiek. Voornamelijk gemotiveerd om het ongenoegen kenbaar te maken over de ideeën.

Er is een hoop kritiek op het idee om een publieke varkensboerderij neer te zetten in ‘de Bink’.
De binkhorstmanager van de gemeente geeft al aan er niet aan te denken en wat andere bestuurders vragen zich af wat Winy Maas bezielt om een grote groep mensen (de termen allochtoon of moslim worden in eerste instantie vermeden) af te schrikken van maatschappelijke participatie door varkens in de stad neer te zetten.

Waarom geen kippen? Waarom in de Binkhorst? “moeten de basisingrediënten van alles wat ik eet in de Binkhorst geproduceerd worden, zijn jullie van de pot gerukt”

De Winy Maas boys maken geen sterke indruk als ze enigszins stil vallen en Peter de Rooden van Stroom de argumenten voor het project laten geven.

Vervolgens binden ze wat in door de suggestie van kippen in plaats van varkens over te willen nemen en proberen ze zich laf te onttrekken aan de kritiek door te stellen dat ze ‘maar ontwerpers zijn’ en dat ze slechts de ideeën van Peter van Stroom en Annechien van Lto hadden uitgewerkt.

Overall lijkt ‘de kunst’ op het symposium wat afwezig en de vraag van Winnie Sorgdrager komt zo af en toe nog wel voorbij. Het gaat meer om landschap-architectuur, landbouw en het inrichten van de publieke ruimte.

Joep van Lieshout liet zien dat de inmengening van echte kunstgerelateerde projecten best verfrissend kan zijn. De meeste projecten worden gepresenteerd met het idee van realisatie in het achterhoofd en de verbeelding kan nu eenmaal veel verder over de grenzen van de reële maatschappij dan een landschaparchitect.

Dat gezegd hebbende blijken de niet-kunstgerelateerde symposiumbezoekers het geheel juist erg als ‘kunst-beïnvloed’ te zien en geven aan dat zeer te waarderen. De landschaparchitecten die ze over het algemeen spreken komen blijkbaar met meer conventionele oplossingen.

De minister van Landbouw komt het symposium uiteindelijk afsluiten (of de tentoonstelling openen, maar net hoe je het bekijkt) met wat woordjes.

De ambities van Stroom zijn te groot voor één report, dus overmorgen meer over de tentoonstelling.