- ‘Twas in another lifetime, one of toil and blood
When blackness was a virtue the road was full of mud
I came in from the wilderness, a creature void of form
Come in, she said I’ll give ya shelter from the storm’
[Bob Dylan, Shelter from the Storm, 1974]
Maaike Kramer en Joran van Soest zijn kunstenaars die op zichzelf staan. Via torens en ladders stijgen ze boven zichzelf uit om weg te zweven als een zeppelin of als rook uit een gemetselde schoorsteen. Hun beider werk is erg betrokken op het eigen domein, waarbij Joran niet anders kan dan naar buiten treden, terwijl Maaike gedwongen is in zichzelf af te dalen. Zij trekt de laatjes in zichzelf open om te kijken wat erin zit; gereedschap om haar persoonlijkheid tot stand te brengen, een troffel om mee te metselen.
Hoewel het werk van Joran door de ether zweeft is het zeer geaard, alsof hij voortdurend ergens een schop in de grond steekt. Hij graaft een gat in de bodem om er een vuur in te stoken dat een ruimte in de duisternis vormt. Door te aarden kan hij energie ontvangen en uitstralen. Bij Joran kan een dak boven zijn hoofd ook een parachute zijn.
Maaike is een bouwer. Ze legt de pannen op het dak en zet de tegels tegen de wand. Ze metselt de specie tussen de voegen. Ze strijkt het plamuur glad op de stenen. Tussen de bouwsels is er ruimte om haar tijd van leven als schuilkelder te betrekken. Zij treedt buiten haar lichaam om er van een afstand naar te kunnen kijken. Ze haalt zich voor de geest waar ze is.
The Room heet hun gezamenlijke tentoonstelling bij Galerie Larik. Of ze hiermee verwijzen naar de gelijknamige film van Tommy Wiseau uit 2003, die bekend staat als ‘een van de slechtste films ooit’ betwijfel ik, maar ze zeggen met deze titel wel iets over de wijze waarop zij beiden op zichzelf zijn aangewezen voor het maken van hun werk. Een kamer is een ruimte die iedereen op zichzelf kan betrekken. Als je jezelf verliest kun je in die kamer niet meer terecht, wat in de film van Tommy Wiseau ook gebeurt als hij zijn appartement, nadat hij door zijn vrouw is verlaten, helemaal sloopt. Wiseau is overigens ook acteur in de korte film The House that Drips Blood on Alex uit 2010.
Bij zowel Maaike Kramer als Joran van Soest is construeren een vorm van slopen en deconstrueren een vorm van opbouwen. Hun werk doet denken aan gebouwen in het openluchtmuseum die eerst elders steen voor steen uit elkaar zijn gehaald waarna ze in het museum secuur weer werden opgebouwd, precies hetzelfde, maar toch anders, want elders. Op een of andere manier ben je dan nergens meer, aan de tijd en ruimte onttrokken.
Beide kunstenaars werkten een jaar geleden een periode in het Europees Keramisch Werk Centrum. Joran maakte daar onder meer keramische stoelen en sculpturen die hij radiotorens noemt. Deze geglazuurde beelden ogen kwetsbaar en enigszins onbeholpen, maar zijn tegelijkertijd in hun ambachtelijke uitvoering krachtig en uitgesproken. Ze doen een beetje denken aan iemand met een been in het gips. Wat is gebroken wordt hersteld. De verbinding die verbroken was maakt weer contact.
Een soortgelijke indruk maken de grote beelden die Maaike Kramer in dezelfde werkplaats realiseerde. Bij haar is schepping en vernietiging in een en dezelfde sculptuur verenigd. De voorkant, de achterkant en de binnenkant van haar modulaire samengestelde werken zijn in gevecht met elkaar en ontworstelen zich aan hun interne samenhang. Ze breken uit het kader waarin ze zijn vastgeklonken.
De kamer die je betreedt, is in het geval van Maaike Kramer en Joran van Soest een instabiele ruimte – beide kunstenaars verwijzen in titels naar het begrip ‘shelter’, een opvangplek waar je tijdelijk asiel krijgt. Het is zowel een bedreigde plek als een veilige haven. Dat geldt ook voor de plek waar het kunstenaarschap thuis is: een schuilplaats die je opzoekt voordat de storm losbarst, een monument dat tijdloos is, maar ook een kapotgeschoten ruïne die verkruimelt als een cultuur is vernietigd.
Joran en Maaike bouwen weer op wat is afgebroken met materiaal dat ze op hun weg vinden: puin, kalk, gips, cement, steen en geblakerd hout. Naast de luxe villawijken in de kunst staan de favela’s en die zijn noodzakelijker zijn voor het bestaan dan de overbodige voorzieningen van een kleine groep bevoorrechte mensen. Maaike en Joran maken deel uit van een collectief van kunstzinnige saamhorigheid waar ze als enkelingen hun onderscheidende plaats in veroveren. Je bent uitgenodigd om hun kamer te betreden.
De tentoonstelling The Room van Maaike Kramer en Joran van Soest is nog t/m 20 januari 2024 te zien in Galerie Larik, Nijverheidsweg 6 te Utrecht.
Leave a Reply