Istanbul Art Tour deel 1: İstanbul Biennial

De biënnale van Istanbul ‘takes start’

Brecht is het uitgangspunt en het stemadvies is ‘links’
Het is een politieke biënnale.

De Istanbul biënnale heeft een bord buiten staan met alle sponsoren er op.
Het zijn er flink wat. Van banken tot buitenlandse ministeries en Arabische instituten.

Met af en toe namen van bedrijven en instituten die je niet direct als sponsor voor een biënnale voor hedendaagse beeldende kunst zou verwachten.

Zeker niet voor een biënnale waarin expliciet opgeroepen wordt om links te stemmen/denken. Toch zijn de sprayed logo’s op de vloer van de biënnale er maar in een richting..

.. en zijn ze volgens biënnaledirectrice Bige Orer echt bedoeld als politieke stellingname. Dat de corporate sponsoring het niet massaal liet afweten bij een dergelijke politieke kleuring vind ze helemaal niet vreemd, ondanks dat de biënnale plaats vindt in een land waar youtube geblokkeerd is vanwege een beledigend filmpje over Ataturk.

Er kwamen wel protesten bij de opening van de biënnale, maar bizar genoeg van linkerzijde. Er was wat onvree over het gebruik van Brecht als uitgangspunt in combinatie met kapitalistische sponsors. Het statement hierboven is wel weer gewoon een officieel ding in de biënnale.

Volgens Bige Orer is Brecht voor links Turkije  zo ongeveer wat Ataturk is voor rechts Turkije en met Brecht was blijkbaar niet zorgvuldig genoeg omgesprongen.

De biënnale zit op drie locaties. Het meeste werk is te zien in een grote loods bij een haven voor luxe cruiseschepen. In een klein gerenoveerd tabaksfabriekje ligt de focus op de voormalige Sovjet Unie en in een oude school komt het Israëlisch/Palestijns conflict veelvuldig voorbij.

Bij de ingang een werk van Hüseyin Bahri Alptekin dat niet overbodig lijkt in Istanbul, er wordt nogal wat geklaagd. En hoewel de kunstwereld niet vreselijk groot is voor een stad van 13 miljoen inwoners is ‘Samen staan we sterk’ geen veelgebezigd motto.

Op de biënnale een hoop oude iconografie..

.. in een ‘soort van’ nieuw jasje.

Het links stemadvies komt wat politiek incorrect over en de politieke plattitudes irriteren, maar na vijf dagen Istanbul blijkt wel dat er nog wel wat politieke issues en trauma’s te vinden zijn in de Turkse maatschappij en kunstwereld. De Nederlandse blik is wellicht iets te veel gewend aan een politiek stabiel systeem.

De Nederlandse inbreng in de biënnale is van Wendelien van Oldenborgh met een video waarin 4 militairen met beperkt acteertalent een intellectuele verhandeling naspelen over een oorlogsmisdaad in Indonesië..

.. en met een prachtige foto die zich niet gemakkelijk laat reproduceren.

Ook de vertaling van de video is erg Nederlands.

Hollands trauma is er ook..

.. verschillende malen.

Het boek figureert in een installatie van Marko Peljhan vol geografische kaarten en data.

Schema’s, kaarten en grafieken komen vaker terug,

soms duidelijk,

soms volkomen onbegrijpelijk.

Naast de platte politieke werken zijn er ook werken waarbij de politieke connectie er echt bij gesleept moet worden.
Bij Canan Şenols lekkende melkproductie moeten we het volgens de gids zoeken in de feministische reactie op Marcel Duchamps’ urinoir.

En de kopie van een Amerikaanse galerie, maar dan uitgaande van zwart/wit foto’s uit oude magazines door ‘Museum of American Art’ moet volgens de catalogus in een koude-oorlog-context geplaatst worden.

City Sounds van Nevin Aladağ toont instrumenten bespeeld door elementen van de stad, zoals duif en trap.
Hoewel je er een statement over Turkse traditie in kunt zien wordt de video door de speelsheid en humor binnen een veel breder perspectief geplaatst.

Er zijn maar weinig werken waarin dat lukt. Bij Artur Zmijewski lukt het door oorlogscènes te plaatsen naast voetbalfeesten en tweede wereldoorlog reinactments.
Het werk was overigens al te zien tijden de galeriedagen begin mei in Berlijn.

Het absolute hoogtepunt van de biënnale is een video van Ruti Sela & Maayan Amir..

..die Israëlische mannen verleiden om in geile omstandigheden in een hotelkamer flink wat openhartige ontboezemingen te doen.

Zo vertellen (oud)soldaten met erectie in vol ornaat over begane oorlogsmisdaden en verknipte blik op maatschappij en onderlinge relaties.

Een eerste geinterviewde ligt nog geblindoekt envastgebonden op de bank als de volgende al binnenkomt en zonder schaamte nemen ze door hoe ze via datingsites sexafspraken maken en hoe ze aan hun lidtekens komen.

Het mooie in de video is dat het prekerige achterwege blijft, de mens achter de oorlog getoond wordt en dat tegelijkertijd duidelijk gemaakt wordt hoe veel impact oorlogshandelingen hebben op de individu’s onder het uniform. En dat alles binnen een absurdistische situatie vol drama en humor.

Het was mooi geweest als de biënnale er in geslaagd was de politieke boodschap zo subtiel en toch zo indringend te tonen, maar dat is wellicht de Hollandse blik.