Rijksmuseum: Slavernij

Corona: een jaar later

Mijn laatste bezoek, de tentoonstelling van Caravaggio, Bernini, Baroque in Rome, aan het Rijksmuseum voelt als een ver verleden waar we in een wereld leefden waar musea en culturele instellingen open waren om ons te prikkelen en inspireren. Supermarkten en ook weer de horeca voeden onze lichamen, winkels en bouwmarkten onze drang naar materialisme. Maar wie voedt uitgemergelde op sterven na dood geesten, harten en zielen? Kom op overheid wat is er mis met je? Zoals je in deze serie kan lezen de instellingen zijn klaar en de medewerkers staan te popelen om mensen op 1,5 meter te ontvangen. Ik ken geen verhalen van mensen die vorig jaar door naar een museum te gaan besmet zijn met het virus… wie wel? Dat is met andere locaties die weer open zijn wel anders… en die mogen open ik snap er niets van. Enfin… hier preek ik vermoed ik aan de bekeerden.

Ondertussen mocht ik als pers naar het Rijksmuseum naar de lang verwachtte en in de media besproken tentoonstelling over de langdurige structurele wereldwijde mensenhandel door Nederland in de periode ca. 1600 – 1900 waarmee we een enorme rijkdom verworven. De tentoonstelling vertelt de geschiedenis van de Nederlandse mensenhandel door tien persoonlijk verhalen uit de verschillende gebieden in de wereld waar Nederland kolonies had en/of handel mee dreef: João, Wally, Oopjen, Paulus, Dirk, Lokhay, Van Bengalen, Surapati, Sapali en Tula.

De tentoonstelling is een must go voor iedere Nederlander punt. Maar zeker ook voor die Nederlanders die zich tijdens en na de BLM demonstraties deze afgelopen zomer willen verdiepen in waar het allemaal over gaat en vandaan komt.
In tegenstelling tot de tentoonstellingen tot nu toe die ons de beelden van de gruwel van slavernij laten zien, gaat het in deze tentoonstelling over menselijkheid. We zien de mens achter de handelaar, de plantagedirecteur en de verhandelde mensen en hun nazaten; verzetsstrijders waardoor deze handel uiteindelijk na drie eeuwen tot een einde kwam. De audiotour met de stemmen ingesproken door Nederlanders met wortels in de verschillende gebieden uit de tentoonstelling van wie je ook een foto ziet zijn een wezenlijk onderdeel van de tentoonstelling en toegankelijkheid van deze geschiedenis.

Rijksmuseum: Slavernij

    Curatoren Valika Smeulders, Maria Holtrop, Stephanie Archangel en Eveline Sint Nicolaas.

De andere aanpak om de collecties over de geschiedenis te vertonen is de verdienste van het gewijzigde personeelsbeleid van het Rijksmuseum dat sinds kort Nederlandse diaspora curatoren en managers aantrekt. Deze tentoonstelling is gemaakt door vier curatoren, twee uit de Diaspora (Valika Smeulders, Stephanie Archangel), waardoor niet alleen voor het publiek maar ook voor de twee witte Nederlandse curatoren een ander perspectief zichtbaar werd/wordt.

Niet langer “het heldenverhaal” van Nederland maar een gelaagde geschiedenis. We kunnen niet langer onze ogen sluiten voor het feit dat er in de gouden eeuw geen handel was in objecten maar in mensen door mensen.

Mensen als Oopjen, een koopmansfamilie in Amsterdam die rijk werd van de mensenhandel zonder zelf ooit met de gruwel in de kolonie geconfronteerd te worden.

Rijksmuseum: Slavernij

    Oopjen

Mensen die hun leven verloren in de strijd voor hun vrijheid als Surapati in Indonesië en Tula in Curaçao. Een genuanceerd menselijk verhaal, wat een tijdsbeeld schept waar we ons niet langer toe verhouden maar die zonder dat de curatoren beschuldigen wel –terecht- nadrukkelijk om erkenning vraagt.

Rijksmuseum: Slavernij

Surapati Indonesië

Rijksmuseum: Slavernij

Surapati (rechts)

Rijksmuseum: Slavernij

Balambang Babad – verhaal van Surapati

Rijksmuseum: Slavernij

Rijksmuseum: Slavernij

Rijksmuseum: Slavernij

Rijksmuseum: Slavernij

Rijksmuseum: Slavernij

Rijksmuseum: Slavernij

Rijksmuseum: Slavernij

Rijksmuseum: Slavernij

Rijksmuseum: Slavernij

Banda Eilanden

Rijksmuseum: Slavernij

Wally Suriname

Rijksmuseum: Slavernij

    Nederlandse Plantage

Bizar hoe dit beeld me aan mijn eigen jeugd doet denken op een boerderij die er net zo uit ziet als hier op dit schilderij, in Zeeuws-Vlaanderen. Misschien is dit wel de plantage in Marowijne waar een voorvader uit mijn familie stamboom directeur was?

Rijksmuseum: Slavernij

Uit het onlangs geopend archief, directeur G.L. Dees Almanak 1835.

Rijksmuseum: Slavernij

Koning Garcia II, Congo.

Rijksmuseum: Slavernij

Berbice

Rijksmuseum: Slavernij

Paulus

Rijksmuseum: Slavernij

Paulus, Halsband.

Rijksmuseum: Slavernij

Zout, Philipsburg, St. Maarten.

Rijksmuseum: Slavernij

    1883, tentoonstelling mensen op Museumplein.

Kan menselijkheid zegevieren?

Mensenhandel is het solide fundament onder onze economische stabiliteit vandaag de dag, gelegd door o.a. Opjen en Dirk waar we hier in Nederland gedurende de pandemie de vruchten (ziekenzorg, stimulus bijdragen die we op onze rekening gestort krijgen, vaccinaties, etc.) van plukken. Vandaag de dag is dat nog steeds anders in de landen en gebieden waar de andere acht van de tien personen waar we kennis mee maken in deze tentoonstelling vandaan kwamen: João uit Brazilie, Wally uit Suriname, Paulus uit Afrika (land niet bekent), Lokhay uit St. Maarten, Van Bengalen uit India, Surapati uit Indonesie, Sapali (Ma Sapa) uit Suriname en Tula uit Curacao.

Wij anno mei 2021, waren niet direct betrokken bij de mensenhandel en slavernij die eeuwenlang plaatsvond door Nederland maar we zijn wel betrokken in het hier en nu. Nederland is van oudsher een handelsland, daar werden we rijk mee en dat zijn we nog steeds, ook in mijn familie stamboom. Een onderdeel van verantwoording nemen nu is erkenning van privileges die we nog steeds genieten door het economisch kapitaal vergaard met mensenhandel. We denken in 2021 anders over mensenhandel. Maar zonder te beschuldigen blijft de vraag kunnen we ons nu in 2021 als mens los zien van de rest van de wereld, los van onze geschiedenis? Hoe zien we onze verantwoordelijk nu over hoe we ons nu gedragen en beslissingen die we maken over internationale economie, klimaat, gezondheidszorg zoals nu vaccines, migratie, in de wereldpolitiek vandaag de dag?

Rijksmuseum
Museumstraat 1
Telefoon: +31 20 674 7000
https://www.rijksmuseum.nl

Curatoren:
Eveline Sint Nicolaas, Valika Smeulders, Maria Holtrop and Stephanie Archangel.

Publicatie in het Nederlands en Engels
Slavernij
Eveline Sint Nicolaas, Valika Smeulders, e.a.
Atlas Contact, 2021
ISBN 978-9045044279
Euro 27,99

OPEN:

Op afspraak voor schoolklassen en uitgebreid programma online.
De Nederlandse slavernijgeschiedenis en de persoonlijke verhalen in de tentoonstelling zijn onderdeel van een educatief programma dat aansluit bij het lesaanbod in het primaire en voortgezet onderwijs en het MBO. Dit programma wordt ontwikkeld met Thieme Meulenhoff. Voor leerlingen uit groep 7 en 8 en de brugklas is er een magazine over slavernij en de relatie tot hedendaags racisme. Deze wordt verspreid onder alle klassen in Nederland, Suriname en het Caribisch Koninkrijk. Samen met 11 Nederlandse musea die zijn aangesloten bij Musea Bekennen Kleur werkt het Rijksmuseum aan een lespakket voor leerlingen van groep 8 over culturele diversiteit en slavernij.

Volg de RIVM mededelingen wanneer het museum open kan en onder welke voorwaarden voor publiek!
Het Rijksmuseum presenteert vanaf de opening ook een online videotour van de tentoonstelling. Met beeld- en audiofragmenten over de tien personen, een overzicht van de tentoonstellingszalen en objecten die tot in de kleinste details kunnen worden bekeken. Bezoekers kunnen de verschillende afleveringen van de tour via de website volgen waar en wanneer het hen uitkomt.

About Sasha Dees 359 Articles
Verbinder. Wereldburger; Onafhankelijk curator en producent; Focus op Internationaal, Innovatief, Inclusief en Interdisciplinair. Schrijft o.a. voor Trendbeheer, Africanah en ARC Magazine. www.sashadees.com

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*