Werner Herzog @ EYE Amsterdam

“I see planets that don’t exist and landscapes that have only been dreamed.”

Zeg Herzog en ik zie felle priemende ogen onder spiking wit punk haar. Ik hoor of lees de naam Werner Herzog maar ik zie, Klaus Kinski zo sterk en indringend kunnen beelden zijn.

Fitzcarraldo, Klaus Kinski

In EYE een overzicht van de werken van Herzog met uiteraard Fitzcarraldo, maar vooral met zoveel meer werken die zoveel meer zeggen over Herzog zelf. Zijn nieuwsgierigheid, intense fascinatie voor natuur, gedrag en drijfveren van de mens. Hoe hij niet kijkt maar ziet, observeert, zich verdiept in de wereld zelf, die ervaart en zijn wereldbeeld dat daaruit ontstaat, het beeld voorbij het beeld.

In ‘Grizzly Man’ bijvoorbeeld zien we Timothy Treadwell de verpersoonlijking van de mens die denkt controle te hebben over de natuur, in Treadwell’s geval beren. Als hij op camera met grizzly’s op de achtergrond praat over hoe prachtig en krachtig de grizzlyberen zijn, je respect moet hebben en ze met rust moet laten want ze kunnen ook gevaarlijk zijn, zie je dat hij oprecht gelooft dat dat niet over hem gaat, er zal hem niets gebeuren de mens controleert het dier. Helaas voor Treadwell, dachten de beren daar zelf anders over…

Herzog gebruikte het materiaal geschoten door Treadwell om deze film te maken en je voelt zowel het respect voor de natuur en de beren als zijn fascinatie voor mensen als Treadwell die zo oprecht onwetend zijn. Het beeld van Kinski is uit mijn hoofd verdwenen. Ik kan Herzog zelf bijna letterlijk achter de montagetafel het hoofd zien schudden en moedeloos laten hangen terwijl ik naar de film kijk.

In “The Fire Within: A Requiem for Katia and Maurice Krafft”, zien we een getrouwd team van vulkanoloog-filmmakers. Ze verkenden en filmden ruim dertig jaar actieve vulkanen. In 1991 werd het koppel samen met een team van wetenschappers en journalisten weggevaagd door een lava stroom in Japan. In deze film zie je het omgekeerde van Grizzly Man. De Kraffts waren zich heel erg bewust van het gevaar hier geen onwetendheid maar acceptatie, ze accepteerden de risico’s van hun vak. Hun obsessie voor vulkanen is compromisloos en adembenemend: “Ik wil dichterbij komen, recht in de buik van de vulkaan,” zei Maurice ooit, eraan toevoegend: “Het zal me op een dag doden, maar dat stoort me helemaal niet.” “Het is niet dat ik flirt met de dood,” zei Katia, “maar op dat moment kan het me helemaal niets schelen.”

Herzog heeft een levenslang ontzag voor vulkanen, dat zie je ook terug in de prachtige beelden en montage, je voelt de schroeiende hitte. Ik kan me dan ook helemaal voorstellen dat de Herzog die we leren kennen in EYE helemaal aan ging op dit echtpaar. Wat is het dat mensen gevaar trotseren, en niet alleen hen maar waarom wonen overal ter wereld mensen rond vulkanen in de wetenschap dat ze alles kunnen verliezen.

In de werken in EYE, en wat zijn ze prachtig, intrigerend, meeslepend, kleine persoonlijke innemende verhalen tegelijkertijd groots en universeel, zien we gemarginaliseerde groepen mensen, mensen die alles net niet ‘normaal doen’ over de hele wereld. De werken confronteren ons met onze relatie en fascinatie als mens met de natuur en hoe die ons altijd de baas zal blijven en hoe onbeduidend we in het groter geheel eigenlijk zijn als mens.

EYE laat een selectie van sleutelscènes uit het oeuvre van Herzog zien die een goed beeld geven van de drijfveer van de maker, zijn fascinaties en hoe hij de wereld beschouwt. Er zijn ook archiefstukken en rekwisieten te zien en gedurende de tentoonstelling zijn er ruim dertig films van Herzog in de cinema bij EYE te zien.

“De wereld openbaart zich aan hen die te voet reizen.”

Werner Herzog maakte zijn eerste film toen hij negentien was. Hij werd bekend met Auch Zwerge Haben klein angefangen (1970) en Aguirre der Zorn Gottes (1972). Hij wordt gezien als een van de belangrijkste naoorlogse Duitse filmmakers naast Wim Wenders en Rainer Werner Fassbinder. Hij maakt meer dan zeventig films en is veelvuldig bekroond. Herzog woont en werkt in Los Angeles.

Werner Herzog nog te zien t/m zondag 1 oktober

EYE FILMMUSEUM
IJpromenade 1
1031KT Amsterdam
E: info@eyefilm.nl
T: 020-5891400
W: https://www.eyefilm.nl/en/programme/werner-herzog/950711