This body that once was you, Babs Bakels & Vibeke Mascini

This body that once was you, Babs Bakels & Vibeke Mascini

Ik zag (hoorde) de audio installatie This body that once was you (2020), een samenwerking van Babs Bakels en Vibeke Mascini in Felix Meritis. De installatie bestaat uit een simpel strak motief op de vloer van de op zich al prachtige concertzaal, gemaakt van wit menselijk bot stof. In het midden staat een houten stoel waarop je moet gaan zitten. Het is de serene omgeving passend bij een meditatie. Een kalme vaste stem geeft aan om te zitten op een manier die je zowel “grond” als “open” maakt, en je ogen te sluiten of te focussen op een punt op de vloer. De volgende 25 minuten hoor je de audio gebaseerd op The Nine Cemetery Contemplations, een boeddhistische meditatie uit de Maha Satipatthana Sutta, die zich specifiek richt op lichamelijke onthechting en doodsbewustzijn.

    Your Body is Not You
    Your Body is
    Not You

Door naar de verdere tekst te luisteren en op mijn “dode lichaam” te focussen ervaar ik door de kalme bijna betoverende stem hoe mijn fysieke lichaam van de menselijke diersoort in een periode van twee jaar langzaam opgeslokt wordt door de omgeving en voedsel wordt voor flora en fauna. Tijdens de ontbinding door de tijd transformeren DNA resten van mijn lichaam in nieuwe biologische verbindingen waardoor nieuwe andere organismes ontstaan. Ik ervaar hoe mijn ziel en “zijn” een ongrijpbare transcendente energie wordt die zich onthecht van het levenloze langzaam verdwijnende, tot object geworden, lichaam dat ik observeer.

This body that once was you, Babs Bakels & Vibeke Mascini

Ik ben de laatste bezoeker van de dag, de medewerkers van Felix sluiten het pand en vragen me op het terras aan de gracht te wachten op Bakels die er aan komt, “Ze heeft kort haar en is gekleed in het zwart” voor naar huis verdwijnen. Na een minuut of tien komt Bakels verhit aangefietst. “Sorry” roept ze terwijl ze haar fiets op slot zet, “Ik kom vanuit de Baarsjes en had het niet goed getimed”.

Ik vraag waarom deze installatie? Voor mij persoonlijk is de dood deel van het leven en van een groter iets. Spiritualiteit een energie waar mijn ziel en “zijn” een klein deeltje is van een steeds evoluerend, ongrijpbaar, niet uitlegbaar groter iets. De audio installatie ligt in het verlengde hiervan en voelt eerder als een bevestiging dan een openbaring.

Bakels legt uit dat zij sinds ze klein is angst heeft voor de dood, daar van af wil en gefascineerd is in het waarom er die angst is voor de dood? Ze zoekt via haar kunstwerken overal antwoorden in cultuur, wetenschap, spiritualiteit, religie…
Daar zit wel wat in, de Nederlandse samenleving anno 2021 is hoofdzakelijk seculair. Maar Nederland was eeuwenlang Calvinistisch Protestants, een religie van soberheid en zondaars, de redding alleen voor uitverkorenen, het hellevuur voor allen die faalden zichzelf in voldoende mate te straffen en te boeten. Een generatie seculair zijn is vermoed ik niet voldoende tijd om de doodsangst, die gepaard gaat met de vrees voor onvoldoende boetedoening, uit te bannen. Om over het vinden van levensvreugde maar niet te spreken.

Door werken te maken met de dood als thema zegt Bakels is haar angst voor de dood minder geworden. Ze wil met haar werk bezoekers met die zelfde angst bereiken en hen een manier aanreiken om met de dood om te gaan en als iets natuurlijks en organisch te ervaren. Haar werken over de dood maakten haar bewust hoe verbonden alles is in ons ecosysteem en we als menselijk diersoort daar een integraal klein deeltje van zijn. Niet alleen na onze dood als ons lijf weer opgenomen wordt in de natuur maar ook bij leven. Ons lijf bestaat, zo vertelt ze, voor een groot deel uit bacteriën, zelfstandige levende organismes, die met ons in ons lichaam leven. Ik had toch beter moeten opletten bij de les biologie denk ik…

Haar fascinatie om via kunst, cultuur, spiritualiteit en wetenschap antwoorden te vinden in de verstrengeling en verbindingen in het ecosysteem, voor angsten die we hebben is aanstekelijk. Haar zoektocht brengt haar soms onverwacht dichtbij dingen waar ze geen connectie mee denkt te hebben. Zo vertelt ze over haar ontmoeting met de Amerikaanse Zen priester Joan Halifax voor dit project over de meditatie in het werk. Halifax sloot het gesprek af met de mededeling dat ze in de volgende zoom meeting moest met de Dalai Lama”. Bakels ogen fonkelen en ze lacht breeduit als ze zegt, “Hoe fascinerend kan het leven zijn, ineens was ik maar 1 persoon verwijderd van de Dalai Lama!”

Babs Bakels (Amsterdam, 1971) studeerde Beeldende Kunst aan de Breitner Academie en Kunstgeschiedenis aan de VU. Als conservator van Museum Tot Zover (gevestigd op begraafplaats De Nieuwe Ooster) was zij sinds de oprichting van het museum verantwoordelijk voor de permanente presentatie en de grensverleggende kunsttentoonstellingen. Sinds 2017 is Bakels zelfstandig curator en kunstenaar. Daarnaast publiceert zij regelmatig over funeraire cultuur en onderwerpen op het snijvlak van kunst en de dood.

Vibeke Mascini, beeldend kunstenaar, schrijver en amateurmottenkweker. Docent beeldhouwkunst en onderzoek fellow aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. In langdurige samenwerking met wetenschappers, ingenieurs, overheidsmedewerkers en muzikanten stel ze een bewust begrip van elektrische energie voor als een verklaring van onderlinge verbondenheid en verstrengeling – tussen soorten, media en natuur, materie en energie. Terwijl ze door dit tijdperk van ecologische kwetsbaarheid navigeert, ligt haar verklaring in een diep begrip van intimiteit.

Wetenschappelijk onderzoek 
Bezoekers van de audio installatie worden gevraagd of ze mee willen doen met een wetenschappelijk onderzoek naar doodsangst (weigeren is geen probleem). Het onderzoek wordt uitgevoerd door Enny Das, hoogleraar Communicatie en Beïnvloeding Radboud Universiteit. De uitkomsten geven inzicht in het denken over de dood. Eind juli worden de eerste onderzoeksresultaten bekend gemaakt in de VPRO podcast Kassiewijle

Podcast Kassiewijle
De audio installatie is onderdeel van de zesdelig podcast Kassiewijle een coproductie van Prospektor en de VPRO over onze complexe relatie met dood.

Felix Meritis
Beleef je eigen dood
Keizersgracht 324
1016 EZ Amsterdam
Telefoon: 020 627 9477
Email: info@felix-meritis.nl

About Sasha Dees 365 Articles
Verbinder. Wereldburger; Onafhankelijk curator en producent; Focus op Internationaal, Innovatief, Inclusief en Interdisciplinair. Schrijft o.a. voor Trendbeheer, Africanah en ARC Magazine. www.sashadees.com

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*