Anna Sydorenko houdt het hoofd boven water

'Levend water' tegen de oorlog in Oekraïne

Anna Sydorenko (Yenakiyevo, 1958) verblijft in de M4 Guest Studio in het Tetterodegebouw in Amsterdam waar ze werkt aan haar internationale samenwerkingsproject ‘Living Water’. Van 27 januari tot 5 februari 2023 presenteert zij de resultaten daarvan bij WG Kunst. Ze verliet Oekraïne vanwege de oorlog in mei 2022. Via kunstenaarsvrienden kreeg ze onderdak in het gastatelier met steun van het Steunfonds voor de Letteren.

Ze is geboren en getogen in de Donbas en ging naar de kunstacademie in Lugansk in het oosten van Oekraïne. Haar vervolgopleiding kreeg ze aan de grafische afdeling van de Academie voor Kunst en Industrie in Charkov. Ze ontwikkelde een beeldtaal als multimediakunstenaar met fotografie, video, installaties, omgevingskunst en land art. Opvallend is haar werk met natuurlijke materialen, zoals water, zand, stenen en hout.

Na een carrière als beeldend kunstenaar die haar over de hele wereld bracht – ze werkte in Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en de Verenigde Staten – verlegde ze haar praktijk naar die van tentoonstellingsmaker. Van 2010 tot 2020 werkte ze als curator van de Gary Bowman Art Gallery in Lviv in het westen van Oekraïne. Haar CV toont een staat van dienst die er niet om liegt. Uit haar praktijk blijkt een sterke betrokkenheid bij de positie van vrouwen in de kunst en het belang van de beeldende kunst in de samenleving.

Anna Sydorenko houdt het hoofd boven water

Anna Sydorenko heeft een Russische moeder en een Oekraïense vader. Haar hele leven lang is er in haar beleving een harmonieuze verstandhouding geweest tussen haar Russische en Oekraïense achtergrond. De oorlog die Poetin is begonnen heeft die toestand vernietigd. In haar leven heeft zij langere tijd gewoond en gewerkt in Lugansk, Charkov en Lviv, steden in Oekraïne die ver uit elkaar liggen en een eigen karakter en cultuur hebben. Nu zijn ze gebombardeerd en zijn ze in hun historische waarde en als woongemeenschappen zwaar aangetast. Plotseling vervaagden alle regionale verschillen en verenigden alle Oekraïense burgers zich tegenover een gemeenschappelijke vijand.

“Door de oorlog ben ik mijn stem kwijt. Ik voel me verlamd. Als dochter van een Rus en een Oekraïner ben ik een onmogelijke partij geworden. Tegelijkertijd ben ik, net als wij allemaal, getuige van en deelnemer aan wat er met de mensen in Oekraïne gebeurt. Rusland mobiliseert illegaal Oekraïense mannen uit de bezette Krim en Donbas om deel te nemen aan zijn invasie van Oekraïne. Moeten zij ten strijde trekken tegen hun familieleden? Zou mijn zoon, die in Rusland woont, gedwongen worden om tegen zijn moeder te vechten? Mijn overleden ouders hoeven deze verschrikking gelukkig niet mee te maken. Om er zicht op te krijgen werk ik aan een dagboek om mijn begrip van de situatie te verbeelden. De oorlog woedt ook vooral in mijn hoofd. Om dat enigszins te begrijpen, wil ik ook mijn vrienden, collega’s, kunstenaars, schrijvers, filosofen, enzovoort uitnodigen om te schrijven voor de publicatie bij de tentoonstelling in WG Kunst. Ik ben in een staat van tweespalt. Ik heb mijn hele leven in Oekraïne gewoond en gewerkt. Met de vernietiging van de steden waar ik een verleden heb, wordt ook mijn leven vernietigd.”

Anna Sydorenko heeft in vogelperspectief foto’s van de verwoeste steden verzameld en overweegt of ze die als beeldcollages zal opnemen in haar presentatie bij WG Kunst waar ze haar waterproject zal tonen. “Ik twijfel daar nog over. Toen de oorlog begon, werd ik door een vriend die al twintig jaar in Nederland woont en werkt uitgenodigd om hierheen te komen, en via een vriendin die aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht studeert, kwam ik met twee jonge collega-kunstenaars in het M4 Gastatelier terecht. Toch was het voor mij moeilijk om na tien jaar curatorschap weer zelf als beeldend kunstenaar te werken. Wat hierna komt is onzeker. De tijd zal het leren.”

Anna Sydorenko houdt het hoofd boven water

Anna Sydorenko houdt het hoofd boven water

In Amsterdam begon ze haar waterproject als haar visuele reactie op de oorlog in Oekraïne. Ze nodigde kunstenaars en critici uit de hele wereld uit om deel te nemen. Ze moest natuurlijk omgaan met verschillen tussen haar genodigden, veroorzaakt door de oorlog, en manieren vinden om deze naar tevredenheid op te lossen.
Anna Sydorenko: “Als kunstenaar weet je wat je weet en dat laat je visueel zien. Als je met veel mensen werkt, stap je collectief naar buiten en dan moet je het eens worden over wat je wilt. Ik heb een pacifistisch uitgangspunt en de deelnemers committeren zich daaraan. Gedurende de tien jaar dat ik als curator in Lviv werkte, was de situatie relatief harmonieus tussen de verschillende mensen. Ik wil op een meer universele en tijdloze manier werken, wat voor de hand ligt met een thema als water. Maar ik ben Oekraïner – mijn staatsburgerschap is mijn eigen keuze – en in deze tijd van oorlog, waarin Rusland mijn vaderland verwoest, kan ik niet volledig passief zijn. Ik moet proberen het kwaad te bestrijden met beeldtaal.”

“Inmiddels heb ik bijna driehonderd inzendingen uit de hele wereld. Ik heb iedereen gevraagd een foto van 9 x 29 centimeter, een panoramafoto dus, in te zenden van water uit de directe omgeving waar ze zich bevinden. In veel opzichten vormt water een grens. Water bakent gebieden af, maar verbindt ze ook. Water is altijd een voorwaarde voor leven; als je ervan afgesneden bent, wordt het leven moeilijk. In relatie tot oorlog werkt het begrip ‘levend water’ daarom heel metaforisch. Dit geeft het project een filosofisch aspect. Met de toename van het aantal deelnemers groeide het project en ontstonden nieuwe betekenissen. Ik hoop dat het project bijdraagt tot een beter wederzijds begrip van wat we delen in de wereld. Om het universele karakter van het project te benadrukken – zo’n honderd deelnemers uit bijna vijftien landen doen mee – vermeld ik hun namen niet bij de foto’s. De foto’s laten zien dat alles blijft stromen en dat er tegenover deze tijdelijke oorlog waarin mensen tegen elkaar worden opgezet een tijdloos gevoel van saamhorigheid staat.”

‘Living Water’ van Anna Sydorenko is van 27 januari t/m 5 februari 2023 te zien in WG Kunst, Marius van Bouwdijk Bastiaansestraat 28, 1054 SP Amsterdam.

https://www.wwpt.nl/anna-sydorenko-toont-haar-werk-living-water/ [opening vrijdag 23 januari 17.00-19.00]

(een bericht van Alex de Vries)

Anna Sydorenko houdt het hoofd boven water

About Alex de Vries 9 Articles
Alex de Vries (Erica, 1957) schrijft over beeldend kunstenaars. In 1979 was hij medeoprichter en tot 1984 redacteur van het tijdschrift Metropolis M. Daarna werkte hij voor het Shaffy Theater in Amsterdam, de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem en als directeur van de Academie voor Kunst en Vormgeving ’s-Hertogenbosch. Sinds 2001 werkt hij als zelfstandig auteur samen met grafisch ontwerper Jan Willem den Hartog in het bureau Stern/Den Hartog & De Vries in Den Haag waar Uitgeverij De Zwaluw een onderdeel van is.

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*